خسارت ۱۱۰۰ میلیاردی خودروهای جنگ ۱۲ روزه را چه کسی پرداخت می‌کند؟
با گذشت چند ماه از پایان جنگ ۱۲ روزه، سرنوشت پرداخت خسارت به بیش از ۵ هزار مالک خودروی آسیب‌دیده همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. این پرونده مالی عظیم که برآورد می‌شود بیش از ۱۱۰۰ میلیارد تومان هزینه داشته باشد، اکنون به یک چالش ملی تبدیل شده و برای تصمیم‌گیری نهایی روی میز نشست سران قوای سه‌گانه (دولت، مجلس و قوه قضائیه) قرار گرفته است.
آمارها تصویری تکان‌دهنده از ابعاد این بحران را نشان می‌دهند. در جریان درگیری‌های ۱۲ روزه، ۵۴۲۳ مورد خسارت به خودروهای شخصی، سازمانی و نظامی ثبت شده است. اما نکته فاجعه‌بار اینجاست: از این تعداد، تنها حدود ۱۱۰۰ خودرو دارای بیمه‌نامه بدنه معتبر بوده‌اند. این یعنی بیش از ۴۰۰۰ راننده، بدون هیچ پوشش بیمه‌ای، با خودروهای آسیب‌دیده خود تنها مانده‌اند.
چالش اصلی کجاست؟ دولت، بیمه یا هیچ‌کس؟
دولت برای تسریع در حل مشکل مردم، سناریوی استفاده از منابع صنعت بیمه را برای پرداخت این خسارت‌ها مطرح کرده است. اما این پیشنهاد با مخالفت جدی شرکت‌های بیمه مواجه شده است. دلیل این مخالفت روشن است:
- بیمه‌نامه‌های استاندارد، پوشش جنگ ندارند: تقریباً تمام بیمه‌نامه‌های بدنه در ایران، خسارات ناشی از جنگ، شورش و بلوا را به عنوان استثنائات ذکر کرده و پوشش نمی‌دهند.
- خطر ورشکستگی: تحمیل چنین بار مالی سنگینی (۱.۱ همت) به صنعت بیمه، که از محل حق بیمه‌های پرداختی مردم برای حوادث دیگر تأمین شده، می‌تواند توانگری مالی این شرکت‌ها را به شدت به خطر انداخته و آن‌ها را در پرداخت خسارت‌های عادی مانند تصادفات نیز با مشکل مواجه کند.
به دلیل همین پیچیدگی و اختلاف نظر، موضوع از سطح وزارت اقتصاد و بیمه مرکزی فراتر رفته و اکنون سران سه قوه باید تصمیم بگیرند که منابع مالی این خسارت عظیم باید از کجا تأمین شود: آیا دولت از بودجه عمومی (که متعلق به همه مردم است) پرداخت می‌کند؟ یا راهی برای مشارکت صنعت بیمه پیدا خواهد شد؟
تحلیل سرانه: یک جنگ ۱۲ روزه و درسی برای یک عمر
این پرونده فقط داستان خسارت چند هزار خودرو نیست؛ بلکه آینه‌ای تمام‌نما از یک ضعف ساختاری بزرگ در مدیریت بحران کشور است که می‌تواند برای هر شهروندی در هر حادثه غیرمنتظره‌ای تکرار شود.
-
بیمه شما بی‌دفاع در برابر بحران: این اتفاق یک هشدار جدی به همه ماست. همین امروز بیمه‌نامه بدنه خود را چک کنید. به احتمال قریب به یقین، در برابر حوادثی مانند سیل، زلزله، شورش یا جنگ، هیچ پوششی ندارید، مگر اینکه “پوشش‌های اضافی” مربوط به بلایای طبیعی را خریداری کرده باشید (که آن هم جنگ را شامل نمی‌شود).
-
خلأ “بیمه بحران ملی”: این بحران نشان داد که کشور نیاز فوری به یک “صندوق یا بیمه حوادث قهری و بحران” دارد. چنین سازوکاری می‌تواند با دریافت مبالغ بسیار اندک از همه شهروندان در طول زمان، منبعی قدرتمند برای جبران خسارت در زمان وقوع بحران‌های بزرگ ملی ایجاد کند تا دولت مجبور به تصمیم‌گیری‌های اضطراری و پرهزینه نشود.
تصمیم سران قوا در روزهای آینده، هرچه که باشد، یک راهکار موقت برای خاموش کردن آتش فعلی خواهد بود. اما درس اصلی این جنگ ۱۲ روزه برای سیاست‌گذاران و مردم این است: بحران، خبر نمی‌کند و بیمه‌های عادی، سپر شما در برابر آن نیستند.
