هوشمندسازی ناوگان حمل‌ونقل: گام استراتژیک فولاد سنگان به سوی لجستیک آینده

صابر صادقی، مدیر پروژه هوشمندسازی آب و گاز فولاد سنگان طی یادداشتی نوشت: زنجیره تأمین و لجستیک در صنایع معدنی به ویژه در مناطق دورتر از مرکز، یکی از ارکان اساسی در کاهش هزینه تمام شده، افزایش رقابت‌پذیری و بهبود نقدینگی شرکت‌ها محسوب می‌شود. حمل‌ونقل مواد معدنی به دلیل حجم بالای تولید، وزن زیاد و فاصله طولانی تا مراکز مصرف، همواره یکی از چالش‌های اصلی این صنعت بوده است.

بر اساس مطالعات صورت گرفته، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد هزینه تمام شده محصولات معدنی مربوط به حمل‌ونقل است. این گزارش با استناد به مطالعات معتبر بین‌المللی (از جمله تحقیقات بانک جهانی و انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای UNCTAD) نشان می‌دهد که تملک ناوگان حمل‌ونقل اختصاصی در صنایع معدنی مناطق جغرافیایی دور از مرکز، می‌تواند ROI (بازگشت سرمایه) ۲۲-۱۸ درصدی داشته باشد. علاوه بر این، وابستگی به پیمانکاران حمل‌ونقل، ریسک هایی موثری مانند تأخیر در تحویل، نوسان نرخ خدمات حمل‌ونقل، توقف حمل‌ونقل توسط سندیکاها یا اعتصابات سراسری کامیونداران و حتی توقف تولید در صورت قطع همکاری پیمانکاران و یا کاهش خدمات و افزایش بهای تمام شده را به همراه دارد.

شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان با توجه به حجم بالای تولید و از طرفی موقعیت مکانی که نسبت به شرکت‌های فولادی فاصله زیادی دارد با موضوع مسافت زیاد مواجه است و این موضوع نقش قابل توجهی در هزینه تمام شده محصولات این شرکت دارد. تصمیم صحیح شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان در زمینه کاهش ریسک وابستگی به این حوزه با تامین ناوگان اختصاصی، ضمن رفع این مانع می‌تواند موجب باز شدن مسیر اقتصادی دیگری نیز برای تامین لجستیک صنعت فولاد در منطقه گردد. خرید ناوگان اختصاصی (۵۰۰ کامیون) نه تنها یک راه‌حل مناسب، بلکه یک سرمایه‌گذاری استراتژیک برای کاهش هزینه ها، افزایش سودآوری و تضمین تداوم تولید است. این طرح علاوه بر رفع مشکلات فعلی، می‌تواند به عنوان یک کسب وکار لجستیکی در منطقه نیز فعالیت کند و درآمدهای جدیدی برای شرکت ایجاد نماید.

سیستم مدیریت هوشمند ناوگان

امروزه «لجستیک هوشمند» تفاوت میان رقابت‌پذیری و ورشکستگی را تعیین می‌کند. با خرید ۵۰۰ دستگاه کامیون جدید، فولاد سنگان در آستانه یک تحول تاریخی قرار دارد، اما آیا تجهیزات سخت افزاری به تنهایی کافی هستند؟ پاسخ علم لجستیک مدرن روشن است: «بدون سامانه‌های هوشمند مدیریت ناوگان، حتی پیشرفته‌ترین کامیونها نیز به اسب‌های بخار قرن بیستمی می‌مانند»!

لذا رسیدن به این مقصود که عواید اقتصادی برای شرکت تامین شود، نیازمند به یک زیرساخت فنی می‌باشد که بتواند با استفاده از تحلیل داده، عملکرد بهینه این دارایی بزرگ را تضمین نماید. در محیط لجستیک امروزی، مدیریت ناوگانی متشکل از ۵۰۰ کامیون و تریلر به چیزی بیش از نظارت عملیاتی نیاز دارد. این امر مستلزم هوشمندسازی، اتوماسیون و سازگاری به صورت بلادرنگ است. یک سیستم مدیریت هوشمند ناوگان۲ ستون فقرات تدارکات مدرن است که عملیات ناوگان را به یک فرآیند یکپارچه، کارآمد و مقرون به صرفه تبدیل می‌کند.

چرا هوشمندسازی؟ سه دلیل حیاتی

۱. مدیریت لحظه‌ای و تصمیم‌های بهینه (وقتی داده‌ها حرف می‌زنند! )

بر اساس پژوهش‌های مؤسسه فریزر (۲۰۲۳)، شرکت‌های معدنی که از سامانه‌های FMS استفاده می‌کنند، از مزایای زیر برخوردارند:

۲۵٪ کاهش مصرف سوخت با تحلیل الگوی رانندگی و مسیریابی هوشمند

۳۰٪ افزایش بهره‌وری با نظارت بلادرنگ بر عملکرد ناوگان

۴۰٪ کاهش توقف‌های غیرضروری با پیش‌بینی هوشمند تعمیرات

هر یک درصد کاهش زمان توقف کامیون‌ها، معادل ۱۲ میلیارد تومان صرفه‌جویی سالانه برای شرکت است. (منبع: گزارش مک‌کینزی، ۲۰۲۲)

۲. امنیت؛ آنچه بی‌محابا از دست می‌دهیم

تصادفات حمل‌ونقل سالانه حدود ۷٪ از تولید ناخالص ملی را به خطر می‌اندازد.

با نصب دستگاه‌های Telematics و هشدارهای هوشمند خستگی راننده، می‌توان تا ۵۰٪ از سوانح را کاهش داد.

۳. ردپای کربن؛ مسئولیتی که نمی‌توان نادیده گرفت

سازمان ملل متحد اعلام کرده است که صنعت حمل‌ونقل مسئول ۲۴٪ از انتشار جهانی CO₂ است. استفاده از سامانه‌های هوشمند می‌تواند:

بهینه‌سازی مسیرها = کاهش ۱۵٪ مصرف سوخت

کاهش گازهای گلخانه‌ای = بهبود امتیاز ESG شرکت

در یک سیستم مدیریت هوشمند ناوگان، داده‌های بلادرنگ، تصمیم گیری مبتنی بر هوش مصنوعی و اتوماسیون را برای بهینه‌سازی هر جنبه از عملکرد ناوگان را یکپارچه می‌کند که امکان مشاهده آنی مکان‌های خودرو، مصرف سوخت، عملکرد راننده، نیازهای نگهداری و تعمیرات و انطباق با قوانین و مقررات را فراهم می‌کند و به این امکان را می‌دهد تصمیمات مبتنی بر داده‌ها را اتخاذ کرده که هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، کارایی را بهبود می‌بخشد و ایمنی را افزایش می‌دهد. وقتی هدف مدیریت ناوگانی متشکل از ۵۰۰ کامیون و تریلر را می‌باشد، باید از پرسیده شود: آیا سیستم درحال‌حاضر در اوج بهره‌وری کار می‌کند؟ آیا این سیستم هزینه‌ها را به حداقل می‌رساند و سود را به حداکثر می‌رساند؟ آیا از چالش‌های صنعت جلوتر می‌باشد؟

در همین راستا، شرکت‌های دانش‌بنیان پیشنهاد پیاده‌سازی فراسامانه مدیریت هوشمند ناوگان ماشین‌آلات ترابری و معدنی را به معاونت توسعه و تکنولوژی و بخش مهندسی کارخانه ارائه کرده‌اند. هدف از این اقدام، افزایش درآمدهای شرکت و بهبود عملکرد لجستیک است. این پیشنهاد هم‌اکنون در حال بررسی است.

برخی نتایج مورد انتظار از اجرای این سامانه:

کنترل هزینه و افزایش سودآوری

رویت‌پذیری ناوگان در زمان بلادرنگ و تصمیم‌گیری مبتنی بر داده

افزایش درآمد حمل بار

کاهش هزینه‌های سوخت

کاهش هزینه‌های تعمیرات

مدیریت بیمه

مدیریت عملکرد رانندگان

مدیریت زنجیره تأمین کالا

کاهش هزینه‌های لجستیک

افزایش سطح ایمنی رانندگان و بهبود کیفیت نگهداشت ناوگان

و ده‌ها مزیت انکارناپذیر دیگر

ما اکنون در نقطه عطف تاریخ لجستیک شرکت قرار داریم. امروز، تصمیم ما نه برای خرید «کامیون»، بلکه برای خرید رقابت‌پذیری آینده سیاست‌گذاری می‌کنیم.

هوشمندسازی ناوگان، پلی است به سوی:

کاهش ۳۵٪ هزینه‌های لجستیک

افزایش ۲۰٪ رضایت مشتریان

تبدیل شدن به الگوی صنایع معدنی ایران

آینده از آن کسانی است که با سرعت بر فناوری سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ بنابراین، آینده نه‌چندان دور، از آن فولاد سنگان خواهد بود.