سرانه گزارش می‌دهد؛
رقابت بزرگ ایران و عربستان / دست برتر را چه کسی دارد؟
اقتصاد ایران و عربستان سعودی به‌عنوان دو قدرت مهم منطقه خاورمیانه، در شاخص‌های کلان اقتصادی، ساختار درآمدی و سیاست‌های توسعه‌ای تفاوت‌های قابل توجهی دارند.
در این گزارش، مهم‌ترین ابعاد مقایسه اقتصادی این دو کشور بررسی می‌شود.
جمعیت و ساختار کلی اقتصادی
ایران با جمعیتی بیش از ۸۵ میلیون نفر، یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای منطقه محسوب می‌شود و ساختار اقتصادی آن نسبتاً متنوع است. اقتصاد ایران شامل بخش‌های نفت و گاز، صنایع مختلف، کشاورزی و خدمات است و تولید ناخالص داخلی (GDP) اسمی آن در سال‌های اخیر حدود ۳۵۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. درآمد سرانه در ایران حدود ۴٬۰۰۰ دلار است.
در مقابل، عربستان سعودی با جمعیتی حدود ۳۶ میلیون نفر، بزرگ‌ترین اقتصاد جهان عرب به‌شمار می‌رود. تولید ناخالص داخلی اسمی عربستان بیش از ۱٫۱ تریلیون دلار برآورد می‌شود و درآمد سرانه این کشور حدود ۳۰٬۰۰۰ دلار است.
نرخ رشد اقتصادی و تورم
نرخ رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۴ حدود ۳ تا ۴ درصد تخمین زده می‌شود، اما این رشد تحت تأثیر تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های تجاری با نوسان همراه است. یکی از چالش‌های اساسی اقتصاد ایران، نرخ بالای تورم است که به‌طور میانگین در محدوده ۳۰ تا ۴۰ درصد قرار دارد.
در مقابل، عربستان سعودی با نرخ رشد اقتصادی مشابه در حدود ۳ تا ۴ درصد، از نرخ تورم بسیار پایینی برخوردار است که در محدوده ۲ تا ۳ درصد قرار دارد. این ثبات قیمتی یکی از نقاط قوت اقتصاد عربستان محسوب می‌شود.
صادرات نفت و منابع ارزی
ایران به‌طور میانگین حدود ۱٫۵ تا ۲ میلیون بشکه نفت خام در روز صادر می‌کند. با این حال، تحریم‌های بین‌المللی، فروش و نقل‌وانتقال درآمدهای نفتی ایران را با دشواری مواجه کرده است. سطح بدهی خارجی ایران در حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار است.
در نقطه مقابل، عربستان سعودی بزرگ‌ترین صادرکننده نفت خام جهان است و روزانه حدود ۱۰ تا ۱۱ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. این حجم عظیم صادرات نفت، مهم‌ترین منبع درآمد ارزی این کشور محسوب می‌شود و موجب شده ذخایر ارزی خارجی عربستان بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار باشد. بدهی خارجی عربستان نیز در سطح پایین، حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیارد دلار، قرار دارد.
ساختار و تنوع اقتصادی
ساختار اقتصاد ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای نفتی منطقه، تنوع بیشتری دارد. صنایع خودروسازی، فولاد، پتروشیمی و کشاورزی از جمله بخش‌های تولیدی ایران هستند که سهم قابل توجهی در اقتصاد کشور دارند. با وجود این ظرفیت‌های متنوع، تحریم‌های بین‌المللی، نرخ تورم بالا و دشواری در دسترسی به بازارهای جهانی، چالش‌های جدی برای بهره‌برداری از این پتانسیل‌ها ایجاد کرده‌اند.
در مقابل، اقتصاد عربستان سعودی به‌طور سنتی وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی داشته است. با این حال، دولت این کشور در قالب برنامه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» (Vision 2030) تلاش می‌کند تا با سرمایه‌گذاری در بخش‌های گردشگری، فناوری، انرژی‌های تجدیدپذیر و معدن، ساختار اقتصادی خود را متنوع کند.
جمع‌بندی مقایسه
به‌طور کلی، عربستان سعودی در شاخص‌های کلان اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه، ذخایر ارزی و حجم سرمایه‌گذاری خارجی، جایگاهی به‌مراتب قوی‌تر از ایران دارد. در مقابل، ایران از نظر زیرساخت صنعتی، منابع انسانی و ظرفیت تولیدی بالقوه، توانایی تنوع‌بخشی بیشتری دارد که در صورت رفع محدودیت‌های بین‌المللی و اصلاحات ساختاری، می‌تواند موقعیت اقتصادی خود را در منطقه به‌طور جدی بهبود دهد.
