تاثیر مهم توافق بر قیمت دلار

در پی حضور جمهوری اسلامی در میز مذاکره و تقویت احساس خوشبینی به رفع خطر تهاجم نظامی به ایران بازار نرخ دلار به این تحولات واکنش مثبت نشان داد.

افزایش قیمت دلار نسبت به ریال از دو منشاء عمده سرچشمه می‌گیرد: یکی منشاء اقتصادی و دیگری سیاسی.

از منظر اقتصادی، می‌توان به رابطه کسر بودجه و تورم اشاره کرد، هرچقدر دولت نتواند از مسیرهای پایدار (مثل مالیات یا فروش دارایی‌های واقعی) کسری خود را جبران کند و به جای آن به چاپ پول روی بیاورد، در نهایت ارزش پول ملی کاهش یافته و دلار گران می‌شود. به‌ویژه در شرایطی که تولید واقعی نیز تضعیف شده و تقاضا برای دارایی‌های امن‌تر (مثل دلار و طلا) بالاست.

واردات تورم کشور صادر‌کننده را به ایران منتقل می‌کند که نتیجه آن افزایش هزینه‌های تولید و تورم و به تبع آن بالا رفتن نرخ دلار است. سیاست دولت برای تأمین کسر بودجه و بالا بردن مصنوعی نرخ دلار، دلیل اقتصادی دیگری برای گران شدن دلار است.

کاهش تولید ناخالص داخلی در پی بحرانهای اقتصادی و اجتماعی به بروز تورم، کاهش ارزش پول ملی و افزایش بهای ارزهای معتبر خارجی می‌انجامد، افزایش بهای کالاهای عمومی توسط دولت سطح عمومی قیمتها را بالا برده و به کاهش قدرت خرید و نهایتا” به افزایش نرخ دلار منجر می‌شود.

افزایش حقوق و دستمزد، مارپیچ دستمزد نرخ را رقم می‌زند که نتیجه آن تورم و افزایش نرخ دلار است.

عوامل دیگری نظیر قحطی، کمبود‌های مصنوعی(احتکار)، فساد سیستماتیک و بطور کلی هر عاملی که عرضه را تحت فشار و کاهش قرار دهد اسباب بروز تورم و افزایش دلار خواهد شد.

از منظر عوامل سیاسی تحریمها، فشارهای خارجی، جدا افتادن اقتصاد از زنجیره تأمین جهانی، شرایط مذاکرات و تنش‌های سیاسی با امریکا، اسراییل و متحدان‌شان، اثر قابل توجهی بر انتظارات تورمی مردم و فعالان اقتصادی دارد. حتی بدون تغییر بنیادین در اقتصاد، اگر چشم‌انداز بدتر شود یا ترس از تحریم‌های جدید یا تشدید درگیری‌های منطقه‌ای ایجاد شود، مردم و بازار به سمت خرید ارز هجوم می‌آورند و نرخ دلار بالا می‌رود. به‌همین دلیل، نرخ دلار در ایران بسیار “انتظاری” و وابسته به اخبار و گمانه‌زنی‌هاست.

در پی حضور جمهوری اسلامی در میز مذاکره و تقویت احساس خوشبینی به رفع خطر تهاجم نظامی به ایران بازار نرخ دلار به این تحولات واکنش مثبت نشان داد.

روند مذاکرات و واکنش دلار:

در دور اول مذاکرات بین ایران و امریکا که دوطرف بر پیشرفت مثبت مذاکرات اذعان کردند، تاثیر روانی خود را بر کاهش ۲۰ هزار تومانی دلار نشان داد. در دور دوم که اظهار نظر‌های ضد و نقیضی از سوی طرفین ارائه شد، نه تنها روند کاهشی دلار را خنثی کرد بلکه با یک نوسان افزایشی ۲ تا ۳ هزار تومانی روبه‌رو شد. دور سوم که اطلاعات مربوط به افزایش فاصله بین مواضع دو طرف رسانه‌ای شد مخصوصا در مورد کمیت غنی‌سازی، شیوه راستی آزمایی، تضمین اجرای توافق، افزایش مدت توافق نسبت به برجام و انتظار امریکا بر دست یابی به توافق برجام پلاس که قوی تر از برجام است دسترسی به توافق را با ابهام روبه‌رو کرد و از طرفی انفجار بندر عباس که به اعتبار اظهارات منابع متفاوت و رسانه‌های غربی معطوف به اشتعال سوخت جامد وارداتی از چین برای سوخت موشکهای بالستیک بوده است بر فضای مذاکرات تاثیر منفی بر جای خواهد کذاشت و لذا با شکل گیری و افزایش انتظارات تورمی، امروز دلار روند صعودی بخود گرفت. در ضمن علیرغم آنکه بخش کمتری از کالاهای اساسی از این بندر وارد می‌شود قطعا” در روزهای آینده خود را در کمبود کالاهای اساسی آشکار می‌کند و نرخ هم به جهت سودجویی واردکنندگان که محاط در مثلث ثروت، قدرت و اطلاعات هستند و هم احتمالا بعلت کمبود کالاها افزایش می‌یابد که بمعنای افزایش قیمتها و تورم است که نرخ دلار را افزایش می‌دهد.

دور نمای ابهام آلود مذاکرات:

محل و تاریخ دور چهارم مذاکرات هنوز نامشخص است. تهدید‌های اسراییل در برچیدن برنامه هسته‌ای و اعلام اینکه یک توافق بد، بد تر از عدم توافق است و اظهارات ترامپ پس از گفت‌وگوی تلفنی با نتانیاهو، که هماهنگی خود را در مورد مذاکرات با جمهوری اسلامی با وی اعلام کردو تهدید‌های نظامی متقابل ایران، دور نمای مذاکره را بسیار ابهام آمیز کرده و پیش‌بینی‌پذیری آینده را به چالش کشیده و بنظر میرسد که تاثیر آن بر افزایش نرخ دلار قطعی خواهد بود.

پیش‌بینی در کوتاه مدت:

با توجه به آنچه گفته شد و با عنایت به این‌که فعلاً هیچ نشانه روشنی از حصول یک توافق پایدار و قوی دیده نمی‌شود، روند دلار در کوتاه مدت به احتمال زیاد افزایشی یا نوسانی، صعودی خواهد بود.

اگر هم توافقی حاصل شود، آنچه مهم است کیفیت و قدرت آن توافق است؛ توافقی که ایران را وادار به امتیازدهی زیاد کند بدون اینکه دسترسی کامل به منابع مالی مسدودشده یا رفع تحریم‌ها را فراهم کند، اثر کاهشی محدودی بر دلار خواهد داشت و ماندگار هم نخواهد بود.

نتیجه:

 حتی در صورت حصول یک توافق ضعیف یا طولانی شدن روند مذاکرات، انتظارات تورمی کماکان بالاست و فشار بر نرخ دلار ادامه خواهد داشت. و در نبود اصلاحات عمیق اقتصادی و سیاسی، کاهش قابل توجه و پایداری در نرخ دلار متصور نیست.