عراق رسما بین ایران و آمریکا گیر افتاد
اعمال فشارهای دولت جدید امریکا به بغداد در خصوص ضرورت تشدید کنترل مرزهای این کشور با ایران و سوریه، دولت عراق را بر سر یک دو راهی دشوار قرار داده است بگونه‌ای که از یک سو، واشنگتن هشدار داده است عدم نظارت کافی بر قاچاق کالا و ارز می‌تواند به تحریم‌های جدید علیه عراق منجر شود و از سوی دیگر، پیچیدگی‌های جغرافیایی و روابط اقتصادی عمیق با ایران، کنترل این مرز‌ها را دشوار کرده است.
سرانه تی وی
همزمان با تشدید فشارهای امریکا بر دولت عراق، ناظران این پرسش را مطرح کرده‌اند که آیا بغداد برای جلوگیری از پیامد‌های سنگین تحریم‌ها، اقدامات جدی‌تری در پیش خواهد گرفت و برای گریختن از وضع تحریم‌های احتمالی، به کنترل مرزهایش با سوریه و ایران شتاب خواهد بخشید.
به نظر می‌رسد مسأله کنترل مرزهای شرقی عراق یعنی مناطق هم مرز با ایران، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که در حال حاضر پیش روی دولت بغداد قرار دارد، به ویژه که این موضوع ابعادی خارجی به خود گرفته و مطالبات و درخواست‌های گسترده‌ای برای کنترل مرز‌ها مطرح شده است، چرا که در غیر این صورت عراق با عواقب و پیامد‌های بسیار وخیمی مواجه خواهد شد.
موضوع اتهامات وارده به تهران در خصوص استفاده از مرزهای عراق برای قاچاق نفت ایران به عنوان بخشی از دور زدن تحریم‌های بین‌المللی و همچنین قاچاق دلار به تهران یکی از مهم‌ترین محورهایی است که مقامات امریکایی به عراق هشدار داده‌اند، باید بر آن نظارت کند چرا که در غیر این صورت با تحریم‌های امریکا مواجه خواهد شد.
این در حالی است که مرزهای عراق با ایران ۱۴۵۸ کیلومتر طول دارد که از مناطقی در نزدیکی کشورهای شورای همکاری تا مثلث مرزی عراق-ایران-ترکیه امتداد یافته است ضمن آنکه این مرز‌ها دارای ویژگی‌های طبیعی مختلفی از جمله، دره‌ها، کوه‌ها و دشت‌ها است که باعث شده محل مناسبی برای قاچاقچیان، چه برای قاچاق کالا‌های قانونی به دلیل فرار از مالیات و چه کالا‌های غیرقانونی به شمار آید.
از سوی دیگر، عراق در سال‌های گذشته تلاش زیادی به خرج داده است تا مرزهای خود را از جهات مختلف ایمن سازد و توانسته است در همین راستا مرز خود با سوریه را تا حد زیادی به‌ویژه از طریق نصب دوربین‌های پیشرفته، حصار‌های بتنی و احداث خاکریز‌ها کنترل کند ضمن آنکه افزون بر این اقدامات به نصب برج‌های نظارتی در مرزی به طول ۶۰۰ کیلومتر مبادرت کرده که این امر به کاهش عبور و نفوذ افراد مسلح و تجارت غیرقانونی کمک کرده است.
بنا به گفته ناظران و تحلیل‌گران امنیتی و سیاسی، عراق برای کاهش جریان دلار از طریق ایران با خشک کردن منابع آن، جدی بوده است اما اگر مرزهای خود را به طور کامل کنترل نکند، ممکن است با تحریم‌های احتمالی مواجه شود.
«عصام الفیلی»، متخصص و استاد علوم سیاسی در دانشگاه المستنصریه، معتقد است دولت عراق به ویژه در مورد قاچاق نفت ایران، قادر به کنترل مرزهای خود با آن کشور نیست، چون مرزهای عراق با ایران حدود ۱۴۵۰ کیلومتر طول دارد و عراق به مثابه یک ریه تنفسی قوی برای اقتصاد ایران به شمار می‌آید و عراق بازار نخست و اصلی برای محصولات این کشور است و در نتیجه، ایران به هر طریقی تلاش خواهد کرد تا از تحریم‌ها فرار کند و آن‌ها را به اشکال مختلف دور بزند.
وی هشدار داد اگر امریکایی‌ها ملاحظه کنند طبقه سیاسی عراق قادر به کنترل این وضعیت نیست، ممکن است به فشارهای بیشتری متوسل شوند و حتی با استفاده از تحریم‌ها یا اقداماتی دیگر، مردم کوچه و خیابان در عراق را تحریک کنند یا آنکه برخی قطعنامه‌ها را به منظور ایجاد تغییراتی در روند سیاسی عراق فعال سازند.
الفیلی تصریح می‌کند، مشکل فقط در مرزهای عراق و ایران نیست، بلکه در ماهیت معاملات و تراکنش‌های مالی در عراق است چرا که گستردگی بانک‌ها و مؤسسات مالی در عراق بسیار زیاد است و چه بسا که بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات مالی در عراق، حتی اگر به‌صورت رسمی ثبت نشده باشند، با خارج از مرز‌ها ارتباط دارند، درحالی‌که تحت پوشش بانک‌های عراقی فعالیت می‌کنند.
وی اظهار داشت، محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق، از انتقال‌های مالی غیرشفاف شکایت دارد به طوری که علی‌رغم وجود سامانه نظارتی مالی، برخی انتقالات مالی به ۳۰۰ میلیون دلار در یک روز رسیده‌اند و این موضوع نشان از این موضوع نشان از شدت بحران مالی است که عراق در این مرحله با آن مواجه است.
این منبع در ادامه نوشت، ایران ابزارهایی برای قاچاق نفت دارد که یکی از آن‌ها ترکیب کردن نفت عراق با نفت ایران به منطور دور زدن تحریم‌های امریکا علیه تهران است و بنا به گفته الفیلی کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی، امریکا این عملیات را زیر نظر دارد و ناوگان‌های سایه را در آب‌هایی که تحت حاکمیت آب‌های سرزمینی ایران نیستند، ردیابی می‌کند.
«معتز محیی عبدالحمید»، مدیر مرکز جمهوری متخصص در مطالعات امنیتی و راهبردی در این باره تصریح کرد: طبیعت دشوار مرزهای عراق و ایران و اندازه وسیع آن‌ها، کنترل این مرز‌ها را پیچیده کرده است. امریکا به‌ویژه از قاچاق نفت ایرانی به عراق و از طریق کشتی‌های نفتی که تحت نام عراق ثبت می‌شوند، نگران است و فشارهایی برای کنترل این مرز‌ها اعمال می‌کند و این در حالی است که واشنگتن تاکید کرده است، موضوع کاهش صادرات نفت ایران و رساندن آن به صفر با استفاده از نفت‌کش‌هایی که به نام عراق ثبت می‌شوند یا قاچاق نفت از طریق منطقه توسط خودرو‌های حمل نفت، مطرح است ضمن آنکه، ایران دارای چندین راه برای فروش نفت خویش است.
عبدالحمید همچنین خاطر نشان می‌کند: نقاط مرزی عراق و ایران به دلیل وجود اختلافات در ترسیم مرز‌ها و ناهمواری‌های منطقه که برخی از آن‌ها کوهستانی است، کنترل این مرز‌ها را دشوار و تا حدود زیادی ناممکن می‌سازد و نمی‌توان در این مرز‌ها دیوارهای بتنی احداث کرد چرا که این مرز‌ها بسیار ناهموار و گسترده‌تر از مرزهای عراق با سوریه است.
وی تصریح می‌کند برخی مرزهای ایران و عراق اکنون به حالتی تقریباً مجاز برای قاچاق تبدیل شده‌اند به گونه‌ای که به عنوان مثال مناطق مرزی در دیالی و طوز خورماتو به دلیل پیچیدگی‌های جغرافیایی شاهد بسیاری از نقض‌ها و تخلفات است و امریکایی‌ها به شدت در صدد اعمال فشار بویژه برای جلوگیری از فروش نفت قاچاق ایران از طریق عراق هستند و از سوی دیگر امریکا فشارهای گوناگونی به دولت عراق وارد می‌کند که یکی از آن‌ها به مسأله سرمایه‌گذاری‌های این کشور در عراق مرتبط است.
عبدالحمید در خصوص مرزهای عراق با سوریه، نیز تصریح کرد، این مرز‌ها از طریق دوربین‌های حرارتی، حصار‌های بتنی و با حفر خندق‌ها تا حد زیادی کنترل شده و در نتیجه مشکل اصلی در حال حاضر مرزهای عراق با ایران است.
