اختصاصی سرانه:
تجارت های بزرگ و مخفیانه با بمب اتم / آنچه شما نمی‌دانید!
بمب اتم، یکی از مرگبارترین سلاح‌های ساخته‌شده توسط بشر، همیشه تحت کنترل شدید دولت‌های بزرگ بوده است. اما آیا تجارت این سلاح‌ها در سطح بین‌المللی واقعاً وجود دارد؟
سرانه تی‌وی
در این مقاله، نگاهی به تاریخچه، معاملات مخفیانه، هزینه‌ها و قوانین مرتبط با تجارت بمب اتم می‌اندازیم.
۱. آیا تجارت بمب اتم ممکن است؟
به‌صورت رسمی، هیچ کشوری مجاز به خریدوفروش بمب اتمی نیست. پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT - Nuclear Non-Proliferation Treaty) که از سال 1970 اجرایی شد، کشورها را از انتقال یا دریافت مستقیم سلاح‌های هسته‌ای منع می‌کند.
اما در عمل، برخی کشورها از طریق برنامه‌های مخفیانه، انتقال فناوری و مواد هسته‌ای، و همکاری‌های پنهان، بمب اتمی تولید کرده‌اند. در ادامه، برخی از موارد شناخته‌شده تجارت غیررسمی بمب اتم را بررسی می‌کنیم.
۲. بزرگ‌ترین معاملات مخفیانه در زمینه بمب اتم
انتقال فناوری هسته‌ای از آمریکا به بریتانیا (1958)
هزینه: بین 50 تا 100 میلیون دلار (بر اساس نرخ تورم امروزی)
جزئیات: آمریکا از طریق پیمان همکاری دفاعی متقابل به بریتانیا کمک کرد تا سلاح‌های هسته‌ای پیشرفته بسازد. امروزه بریتانیا از کلاهک‌های هسته‌ای ساخت آمریکا استفاده می‌کند.
همکاری اسرائیل و آفریقای جنوبی (دهه 1970)
هزینه: حدود 2 میلیارد دلار
جزئیات: گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد اسرائیل در ازای تأمین فناوری نظامی، از آفریقای جنوبی اورانیوم دریافت کرده است. این همکاری به اسرائیل در توسعه سلاح هسته‌ای کمک کرد.
برنامه مخفیانه پاکستان و کره شمالی (دهه 1990 و 2000)
هزینه: 500 میلیون تا 1 میلیارد دلار
جزئیات: پاکستان با استفاده از شبکه عبدالقدیر خان، سانتریفیوژها و فناوری غنی‌سازی اورانیوم را به کره شمالی فروخت. در ازای این معامله، کره شمالی نیز موشک‌های بالستیک به پاکستان داد.
۳. هزینه‌های تولید و خرید بمب اتمی
ساخت یک بمب اتمی از چند مرحله اصلی تشکیل می‌شود:
- استخراج و غنی‌سازی اورانیوم یا تولید پلوتونیوم
- ساخت چاشنی انفجاری (چاشنی پلوتونیومی یا انفجار هم‌جوشی هسته‌ای)
- سیستم‌های پرتاب و ایمنی
هزینه تقریبی تولید هر بمب اتمی:
- بمب‌های اولیه مانند "لیتل بوی" (هیروشیما) = 5 میلیارد دلار (با احتساب تورم امروزی)
- بمب‌های تاکتیکی مدرن مانند B61 آمریکا = 28 میلیون دلار
- بمب‌های حرارتی (هیدروژنی) مانند W88 = 40 میلیون دلار
هزینه کامل برنامه‌های هسته‌ای برخی کشورها:
- آمریکا: بیش از 5 تریلیون دلار از سال 1945 تاکنون
- روسیه (شوروی سابق): حدود 3 تریلیون دلار
- پاکستان: بین 2 تا 3 میلیارد دلار
- کره شمالی: حدود 1 تا 2 میلیارد دلار
۴. قوانین بین‌المللی و مقابله با تجارت بمب اتم
پیمان‌های مهم ضد تجارت سلاح‌های هسته‌ای:
پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) - 1970
- کشورهای دارای بمب اتم نباید فناوری هسته‌ای را به دیگر کشورها بدهند.
پیمان منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) - 1996
- کشورها حق انجام آزمایش‌های هسته‌ای را ندارند.
۵. آیا بازار سیاه بمب اتمی وجود دارد؟
بله، اما محدود و بسیار پرریسک است.
- برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که مواد هسته‌ای (مانند اورانیوم و پلوتونیوم) در بازار سیاه معامله می‌شود.
- در سال 1993، قاچاقچیان در روسیه تلاش کردند پلوتونیوم را در بازار سیاه بفروشند.
- در سال 2003، لیبی برنامه خرید فناوری هسته‌ای از شبکه عبدالقدیر خان را متوقف کرد.
خطر اصلی: گروه‌های تروریستی یا کشورهایی که تحریم شده‌اند، ممکن است به دنبال خرید این مواد باشند.
نتیجه‌گیری: آیا تجارت بمب اتم در آینده ممکن خواهد بود؟
تجارت رسمی بمب اتمی غیرممکن است، اما معاملات مخفیانه و انتقال فناوری هسته‌ای در طول تاریخ اتفاق افتاده است.
هزینه ساخت بمب اتمی بالا است، اما برخی کشورها از طریق بازار سیاه یا همکاری‌های پنهانی سعی در دستیابی به آن داشته‌اند.
تحریم‌ها و قوانین بین‌المللی تا حد زیادی جلوی تجارت آزاد این سلاح را گرفته‌اند، اما همچنان خطرات قاچاق مواد هسته‌ای وجود دارد.
نظر شما چیست؟ آیا باید کنترل بیشتری روی این فناوری صورت بگیرد یا کشورها حق دارند سلاح هسته‌ای داشته باشند؟
