اگر نفت نداشتیم چه می شد؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر نفت در اقتصاد ایران جایی نداشت، حجم اقتصاد کشور و نرخ رشد آن متفاوت با مقدار کنونی بود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر نفت در اقتصاد ایران جایی نداشت، حجم اقتصاد کشور و نرخ رشد آن متفاوت با مقدار کنونی بود.
نرخ رشد اقتصادی بدون نفت کشور در بهار و تابستان امسال بالاتر از ۲ درصد محاسبه شده است. این درحالی است که اگر نفت را به اقتصاد ایران اضافه کنیم نرخ رشد اقتصادی در این مدت بالاتر از ۳ درصد برآورد می‌شود.
محاسبات نشان می‌دهد که اگر ایران از منابع نفتی برخوردار نبود، کیک اقتصاد کشور کوچکتر از زمان حال بود.
همچنین شوک‌های اقتصادی مانند تحریم‌های بین‌المللی تاثیر منفی روی حجم بدون نفت اقتصاد ایران دارد. این امر نشان از آن دارد که تنش‌های اقتصادی تنها بخش نفت را تحت تاثیر قرار نداده و روی بخش‌های دیگر اقتصاد به علت نااطمینانی ناشی از آن تاثیر دارد.
با این‌حال سیاستگذار می‌بایست بر تنوع محصولات صادراتی کشور تمرکز کرده تا تنها منبع و مزیت اقتصادی ایران نفت نباشد. به همین دلیل کارشناسان اقتصادی بر این امر تاکید می‌ورزند که سرمایه‌گذاری در صنعت کشور بسیار حائز اهمیت است.
سود و زیان نفت برای اقتصاد ایران
کشف نفت در ایران منجر به تحول اقتصاد کشور شد. به طوری که اقتصادی که عمدتا مبتنی بر کشاورزی و تجارت بود، در این تغییر و تحول به درآمدهای نفتی وابسته شد. از همین‌رو نفت یکی از مهم‌ترین منابع اقتصادی ایران است که نقش کلیدی در تامین درآمدهای دولت، ایجاد اشتغال، و توسعه زیرساخت‌ها دارد. صادرات نفت منبع اصلی تامین ارز خارجی در ایران است که برای واردات کالاها، خدمات، و سرمایه‌گذاری‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. درآمدهای نفتی برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، مانند جاده‌ها، پل‌ها، و صنایع پتروشیمی، بسیار حیاتی بوده و بخش عمده‌ای از توسعه صنعتی ایران را تحت تاثیر قرار داده است. با این‌حال مسئله‌ای که وجود دارد این است که وابستگی به درآمد نفتی منجر به آسیب‌هایی در اقتصاد کشور شده است. از همین‌رو درآمدهای نفتی می‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند، اما در صورت مدیریت نامناسب، ممکن است باعث وابستگی بیش از حد اقتصاد به نفت شود و بخش‌های دیگر اقتصادی را تضعیف کند. همچنین نوسانات نرخ نفت تاثیر مستقیمی بر سیاست‌های مالی و بودجه‌ای دولت دارد. کاهش نرخ نفت می‌تواند منجر به کسری بودجه و افزایش فشار بر منابع داخلی شود. علاوه بر این به دلیل وابستگی به درآمدهای نفتی، اقتصاد ایران به شدت تحت تاثیر تحریم‌ها و نوسانات بازار جهانی نفت قرار می‌گیرد.
اثر بود و نبود تحریم بر رشد اقتصادی بدون نفت ایران
اعداد و ارقام حاکی از آن است که شروع تحریم‌های بین‌المللی در سال ۹۰ و پدیدار شدن آثار این تحریم‌ها موجب شده تا نرخ رشد اقتصادی بدون نفت ایران کاهش یابد. در واقع در اثر تحریم و نااطمینانی ناشی آن حجم اقتصاد ایران بدون احتساب نفت در پایین‌ترین مقدار آن در زمستان سال ۹۲ معادل منفی ۵.۲ درصد برآورد شده است. با این وجود بعد از امضای توافق برجام در سال ۹۴ و لغو تحریم‌ها اوضاع متفاوت شد. در نتیجه این امر رشد اقتصاد ایران مثبت شده و در زمستان سال ۹۵ برابر با ۱۵.۵ درصد برآورد شده است.
اما این روند مثبت ناشی از لغو تحریم‌ها ادامه پیدا نکرده و بعد از خروج ترامپ از برجام و بازگشت تحریم‌ها به منفی شدن نرخ رشد اقتصاد منجر شده است. بنابراین نرخ رشد اقتصاد ایران در پاییز سال ۹۷ به منفی ۴ درصد رسیده است.
رشد اقتصادی بدون نفت ایران در بهار و تابستان امسال
رشد اقتصادی بدون نفت ایران در بهار امسال ۲.۹ درصد برآورد شده است. در واقع حجم اقتصاد کشور بدون احتساب نفت در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته ۲.۹ درصد بزرگتر شده است. نرخ رشد اقتصادی بدون نفت نیز در تابستان امسال معادل ۲.۳ درصد برآورد شده است.
محاسبات نشان می‌دهد در بهار و تابستان سال ۹۱ حجم اقتصاد ایران با نفت ۴۰۱۳ هزار میلیارد تومان و بدون نفت برابر با ۳۰۶۷ هزار میلیارد تومان بوده است. این درحالی است که کیک اقتصاد ایران با در نظر گرفتن نفت در شش ماهه ابتدایی امسال ۵۰۶۸ هزار میلیارد تومان و بدون نفت ۳۸۳۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. از همین‌رو در مقام مقایسه رشد اقتصادی ایران با نفت در شش ماهه ابتدایی امسال ۲۶ درصد و بدون نفت ۲۵ درصد بوده است.
