زورآزمایی تمام‌عیار در آسمان ایران/ مسافران، قربانیان اصلی!

به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، با تغییر نرخ ارز از حدود ۶۸ هزار و ۸۰۰ تومان به عددی بالاتر در سامانه معاملات ارزی (تالار دوم)، هزینه‌های دلاری شرکت‌ها افزایش یافته و در نتیجه قیمت بلیت‌ها نیز متناسب با آن رشد کرده است. فعالان این صنعت، افزایش هزینه‌های دلاری شرکت‌های هواپیمایی را عامل این افزایش قیمت می‌دانند و تاکید دارند که بخش زیادی از هزینه‌های این شرکت‌ها از جمله سوخت، قطعات، نگهداری هواپیما و اجاره تجهیزات به دلار پرداخت می‌شود؛ بنابراین هرگونه نوسان در نرخ ارز به‌طور مستقیم بر قیمت تمام‌شده پروازها تأثیر می‌گذارد.

انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز پیش از این، دلایل مختلفی از جمله افزایش نرخ ارز مبادله‌ای به ۱۰۵ هزار تومان، افزایش ۲۴ برابری نرخ سوخت هواپیما، اخذ ۳۰ درصد مالیات بر ارزش افزوده سوخت و همچنین ۱۰ درصد مالیات بر ارزش افزوده از مسافران را به عنوان عوامل مؤثر در افزایش ۲۴ درصدی نرخ بلیت هواپیما اعلام کرده بود.

سازمان حمایت: افزایش قیمت تخلف است

سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در واکنش به افزایش ۲۴ درصدی نرخ بلیت پروازهای داخلی را بدون هماهنگی با نهادهای ذی‌صلاح، این افزایش قیمت را خودسرانه و غیرقانونی می‌داند.

سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان بالافاصله پس از فروش بلیت‌ها با نرخ جدید، با صدور ابلاغیه‌ای خطاب به انجمن شرکت‌های هواپیمایی، اعلام کرد هرگونه افزایش نرخ بلیت پروازهای داخلی، از جمله افزایش ۲۴ درصدی که از تاریخ ۱۴ آبان ۱۴۰۴ اعمال شده، بدون هماهنگی و اخذ مجوز از نهادهای ذی‌صلاح، وجاهت قانونی ندارد.

براساس این ابلاغیه، تعیین نرخ خدمات حمل‌ونقل هوایی باید صرفاً بر اساس تغییرات واقعی هزینه‌ها و با رعایت کامل ضوابط قیمت‌گذاری صورت پذیرد. همچنین، پیش از اجرای هرگونه تعدیل در نرخ‌ها، لازم است گزارشی جامع به دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار ارائه شود. این اقدام مطابق با مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا صورت می‌گیرد.

در نامه ارسالی از سوی سازمان حمایت به انجمن شرکت‌های هواپیمایی، بر لزوم بازگرداندن فوری نرخ‌ها به وضعیت قبلی تأکید شده است. این سازمان هشدار داده است که در صورت عدم رعایت این ابلاغیه و استمرار روند افزایش غیرقانونی قیمت‌ها، برخورد قانونی لازم بر اساس قوانین و مقررات مربوطه صورت خواهد گرفت.

در متن نامه سازمان حمایت به انجمن شرکت‌های هواپیمایی آمده است: «پیرو خبر منتشره در سایت انجمن شرکت‌های هواپیمایی مبنی بر افزایش ۲۴ درصدی نرخ بلیت هواپیما در پروازهای داخلی از تاریخ ۱۲ آبان ۱۴۰۴، به استحضار می‌رساند؛ حسب تصمیمات تاریخ ۲۱ تیر ۱۴۰۴ شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و مکاتبه مورخ ۲۹ مرداد ۱۴۰۴ دبیر شورای مذکور، تعیین تعرفه حمل بار و مسافر جاده‌ای، ریلی و هوایی در فهرست کالا و خدمات گروه دوم مصوبه مرتبط قرار گرفته است. بر این اساس، نهادهای متولی یا تشکل‌های ذیربط می‌توانند با رعایت قوانین و مقررات و متناسب با تغییرات عوامل مؤثر در بهای تمام شده (که به صورت رسمی توسط نهادهای ذی‌صلاح اعلام می‌گردند) و با رعایت ضوابط و مقررات قیمت‌گذاری، نسبت به تعدیل قیمت کالا و تعرفه خدمات مرتبط با خود اقدام کنند. همچنین، لازم است گزارش تغییرات و برآورد تأثیرات بر مصرف‌کنندگان و سایر کالاها و خدمات مرتبط، حداقل یک هفته قبل از ابلاغ به دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار ارائه شود.»

این ابلاغیه ادامه می‌دهد: «در صورتی که تغییرات قیمت متناسب با تغییرات عوامل مؤثر در بهای تمام شده نباشد، دبیرخانه کارگروه می‌تواند ضمن طرح موضوع در کارگروه و اخذ نظرات کارشناسی از سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان یا سایر نهادهای مرتبط، نظرات لازم‌الاتباع را برای اعمال در نرخ‌های تعیین شده اعلام نماید. خواهشمند است دستور فرمایید ضمن اعلام برگشت نرخ‌ها به وضعیت قبلی، نسبت به انجام هماهنگی لازم از طریق دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار مستقر در معاونت توسعه بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام شود. بدیهی است در غیر این صورت، مطابق قوانین و مقررات مربوطه برخورد لازم صورت خواهد گرفت.»

شرط شرکت‌های هواپیمایی برای بازگشت قیمت به قبل

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در مقابل نامه سازمان حمایت با دفاع از افزایش قیمت بلیت‌ها گفت: نرخ‌های ارزی که پیش‌تر از طریق مرکز مبادله با نرخ حدود ۷۰ هزار تومان تأمین می‌شد، از اواخر شهریورماه و اوایل مهرماه به تالار دوم توافقی منتقل شده و اکنون با نرخ حدود ۱۰۵ هزار تومان عرضه می‌شود. نرخ سوخت هواپیما نیز ۲۴ برابر شده و با احتساب مالیات بر ارزش افزوده، هر لیتر آن حدود ۱۴ هزار و ۶۰۰ تومان محاسبه می‌شود.

اسعدی سامانی یادآور شد: با توجه به اینکه حدود ۶۰ درصد هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی ارزی است، افزایش ۵۰ درصدی نرخ ارز تأثیر مستقیم خود را بر هزینه‌های این شرکت‌ها گذاشته و موجب شده میانگین نرخ بلیت در مسیرهای داخلی حدود ۲۴ درصد افزایش یابد.

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با اشاره به افزایش نرخ بلیت هواپیما در مسیرهای داخلی گفت: انجمن شرکت‌های هواپیمایی مسئول تعیین نرخ بلیت نیست و بر اساس قانون، شرکت‌های هواپیمایی مجازند نرخ بلیت را با توجه به هزینه تمام‌شده خود تعیین کنند. قانون برنامه توسعه و ابلاغیه دیوان عدالت اداری، اختیار و مجوز افزایش نرخ بلیت در اختیار شرکت‌های هواپیمایی قرار داده‌اند. در واقع تغییر نرخ به معنای افزایش مصوب صورت نگرفته و این افزایش ناشی از تأثیر نرخ تسعیر ارز در هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی است.

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ادامه داد: در اردیبهشت‌ماه مصوبه شورای عالی هواپیمایی را داریم که بر اساس آن، نرخ صندلی پروازی ۴۸ دلار مورد تأیید قرار گرفته است. به عنوان مثال، پرواز تهران - مشهد که حدود یک ساعت و ۲۰ دقیقه طول می‌کشد، با نرخ فعلی ارز ۱۰۵ هزار تومانی معادل حدود ۶۰ دلار محاسبه می‌شود که رقمی در حدود ۶ میلیون تومان خواهد بود.

وی اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۱۲ درصد از هزینه‌های پرواز مربوط به مالیات و عوارضی است که به دستگاه‌های دولتی تعلق دارد و این دستگاه‌ها نیز نرخ‌های خود را متناسب با نرخ تسعیر ارز افزایش داده‌اند؛ از این رو شرکت‌های هواپیمایی نیز ناگزیر از اعمال این تغییرات هستند.

در نهایت اسعدی سامانی با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی، افزایش نرخ ارز بر تمام کالاها تأثیر گذاشته است و آنچه در قیمت بلیت هواپیما مشاهده می‌شود صرفاً نتیجه همین افزایش نرخ ارز است افزود: اگر دولت، بانک مرکزی یا وزارت صمت تصمیم بگیرند که ارز مورد نیاز شرکت‌های هواپیمایی را مجدداً با نرخ قبلی تخصیص دهند، هیچ تغییری در نرخ بلیت هواپیما اتفاق نخواهد افتاد و قیمت‌ها به‌طور طبیعی به سطح قبلی بازخواهد گشت.

وی با اشاره به پیگیری‌های انجام‌شده برای تعدیل نرخ ارز تخصیصی به شرکت‌های هواپیمایی گفت: مکاتبات متعددی با وزارت راه و شهرسازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام داده‌ایم تا نرخ ارز شرکت‌ها همچنان بر مبنای نرخ مرکز مبادله و حدود ۷۰ هزار تومان محاسبه شود، که متأسفانه تاکنون هیچ‌گونه توجهی به این موضوع نشده است.

اسعدی سامانی یادآور شد: در واقع به لحاظ دلاری هیچ تغییری در نرخ محاسبه‌ای بلیت‌ها رخ نداده و همچنان نرخ مصوب ۴۸ دلار برای هر ساعت صندلی ملاک است. پرواز تهران - مشهد که حدود یک ساعت و ۲۰ دقیقه به طول می‌انجامد، معادل حدود ۶۰ دلار محاسبه می‌شود.

سخن پایانی

افزایش نرخ بلیت هواپیما در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اصلی مسافران و فعالان حوزه گردشگری تبدیل شده است. این افزایش قیمت دلایل متعددی دارد که برخی از آن‌ها به شرایط اقتصادی داخلی و برخی دیگر به عوامل جهانی مرتبط است که مهمترین این دلایل نوسانات نرخ ارز است. بااینهمه چالش نرخ بلیت هواپیما با وجود ورود سازمان حمایت از مصرف کننده و واردکننده همچنان ادامه دارد و فعلا شرکت‌های هواپیمایی بدون توجه به اطلاعیه رسمی سازمان حمایت بلیت‌های داخلی را با نرخ‌های مصوب جدید می‌فروشند.