جزئیات توافق‌نامه‌ای درباره مواد معدنی حیاتی

دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده و آنتونی آلبانیزی نخست‌وزیر استرالیا، روز دوشنبه در کاخ سفید توافقنامه‌ای درباره مواد معدنی حیاتی امضا کردند.

در حالی‌که امریکا به منابع سرشار عناصر نادر خاکی در قاره استرالیا چشم دوخته است، چین قوانین سخت‌گیرانه‌تری بر صادرات مواد معدنی حیاتی خود به خارج وضع کرده است.

دو رهبر این توافق را قراردادی ۸.۵ میلیارد دلاری میان دو متحد توصیف کردند. ترامپ گفت که این توافق طی چندین ماه مذاکره تنظیم شده است.

ترامپ با لحنی اغراق‌آمیز گفت: در حدود یک سال دیگر، آن‌قدر مواد معدنی حیاتی و عناصر نادر خواهیم داشت که نمی‌دانید با آنها چه کار کنید؛ ارزششان دو دلار خواهد بود!

آلبانیزی افزود که این توافق، روابط امریکا و استرالیا را «به سطحی بالاتر» می‌برد.

در اوایل ماه جاری، پکن اعلام کرد شرکت‌های خارجی برای صادرات آهن‌رباهایی که حتی حاوی مقادیر جزئی عناصر نادر هستند، چه منشأ آن از چین باشد یا با فناوری چینی تولید شده باشد، باید از دولت چین مجوز بگیرند. دولت ترامپ می‌گوید این سیاست به چین قدرتی گسترده در کنترل اقتصاد جهانی از راه زنجیره تأمین فناوری می‌دهد.

کوین هَسِت، رئیس شورای ملی اقتصاد کاخ سفید، صبح دوشنبه پیش از دیدار ترامپ و آلبانیزی به خبرنگاران گفت: استرالیا واقعاً در تلاش برای ساختن اقتصادی جهانی که کمتر در معرض خطر و کمتر وابسته به اخاذی معدنی چین باشد، مفید خواهد بود.

او تأکید کرد که استرالیا یکی از بهترین اقتصادهای معدنی جهان را دارد، پالایشگران توانمندی دارد و از منابع غنی عناصر نادر برخوردار است. هیات همراه آلبانیزی شامل وزیران منابع، صنعت و علم بود. استرالیا دارای ده‌ها نوع ماده معدنی حیاتی است که امریکا برای ساخت همه‌چیز از جنگنده‌ها و خودروهای برقی گرفته تا لپ‌تاپ‌ها و تلفن‌های همراه به آنها نیاز دارد.

فشار برای گسترش معادن

این توافق می‌تواند به‌سرعت بر عرضه عناصر نادر در ایالات متحده اثر بگذارد، اگر شرکت‌های امریکایی بتوانند بخشی از تولید فعلی معادن استرالیا را تأمین کنند. با این حال، ایجاد عرضه کافی خارج از چین برای کاهش سلطه این کشور سال‌ها یا حتی دهه‌ها زمان می‌برد.

پینی آلتهاوس، بنیان‌گذار شرکت USA Rare Earth در سال ۲۰۱۹ و مدیرعامل کنونی شرکت Cove Capital (که در حال توسعه معادن جدید در قزاقستان و ازبکستان است)، گفت: بسیار مهم است که قراردادهای خرید مواد از معادن استرالیا شامل قیمت‌های تضمینی باشند، مشابه آنچه دولت امریکا تابستان امسال برای شرکت MP Materials وعده داد، تا از دست‌کاری قیمتی چین جلوگیری شود.

او یادآور شد که چین طی دهه‌ها از تاکتیک دامپینگ (عرضه بیش‌ازحد در بازار) استفاده کرده تا با پایین آوردن قیمت‌ها، شرکت‌های معدنی سایر کشورها را ورشکست کند و رقابت را از میان بردارد.

آلتهاوس افزود: از بین بردن این حربه چین در دست‌کاری قیمت‌ها، نخستین گام حیاتی است تا استرالیا و غرب بتوانند پروژه‌های معدنی خود را برای پاسخ به نیاز زنجیره تأمین توسعه دهند.

این توافق نشان می‌دهد امریکا چگونه از متحدان جهانی خود برای مقابله با چین استفاده می‌کند، به‌ویژه زمانی که پکن سلطه سنتی‌اش در حوزه عناصر نادر را به ابزاری ژئو‌اقتصادی تبدیل کرده است. مقامات بلندپایه دولت ترامپ از این اقدامات چین به‌عنوان نقطه‌ای برای بسیج متحدان یاد می‌کنند تا وابستگی به پکن را کاهش دهند.

وزیر خزانه‌داری، اسکات بسنت، هفته گذشته گفت: چین اقتصادی فرمان‌محور و دولتی است، و ما و متحدانمان نه فرمان می‌پذیریم و نه کنترل می‌شویم. آنها اقتصاد دولتی‌اند و ما اجازه نمی‌دهیم گروهی از بوروکرات‌های پکن زنجیره‌های تأمین جهانی را مدیریت کنند.

سطح سرمایه‌گذاری تعیین‌شده در این توافق نشان می‌دهد دو کشور تا چه اندازه در حل این مشکل جدی هستند.

گریسلین باسکاران، مدیر برنامه امنیت مواد معدنی حیاتی در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی در واشنگتن گفت: ایالات متحده و استرالیا در ظرف شش ماه بیش از ۳ میلیارد دلار در پروژه‌های مشترک مواد معدنی حیاتی سرمایه‌گذاری خواهند کرد. این سرعت تزریق سرمایه بی‌سابقه است.

با این حال، آلتهاوس هشدار داد که استرالیا نمی‌تواند تمام نیازهای امریکا را تأمین کند، بنابراین ضروری است ایالات متحده همچنان در تلاش‌های بلندمدت برای توسعه استخراج و فرآوری در داخل کشور و در کشورهای دوست سرمایه‌گذاری کند. او افزود که آسیای مرکزی ممکن است یکی از امیدبخش‌ترین مناطق برای سرمایه‌گذاری باشد، زیرا این منطقه ذخایر عظیم عناصر نادر دارد و اتحاد جماهیر شوروی سابق پیش‌تر بخشی از زیرساخت‌های اولیه را ایجاد کرده بود؛ امری که می‌تواند سال‌ها از زمان احداث معادن جدید بکاهد.

او گفت: به یاد داشته باشید، چین حدود ۴۰ سال جلوتر از ماست. ما دست‌کم به چند دهه زمان نیاز داریم تا بتوانیم نیاز زنجیره تأمین خود را به‌طور مستقل تأمین کنیم.

دیدار آلبانیزی اندکی پیش از سفر برنامه‌ریزی‌شده ترامپ برای دیدار با رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، در کره جنوبی انجام می‌شود.

مشارکت امنیتی

موضوع دیگر گفت‌وگوها، پیمان امنیتی AUKUS بود؛ توافقی میان استرالیا، امریکا و بریتانیا که در دوران ریاست‌جمهوری «جو بایدن» به امضا رسید.

ترامپ روز دوشنبه گفت: AUKUS مدتی پیش شکل گرفته، اما اکنون با سرعت و موفقیت بسیار در حال پیشرفت است.

آلبانیزی نیز گفت: شراکت دفاعی و امنیتی ما در قالب AUKUS برای ما فوق‌العاده مهم است.

جان فلن، وزیر نیروی دریایی امریکا، اظهار کرد که ایالات متحده قصد دارد چارچوب اصلی AUKUS را بهبود بخشد و ابهامات آن را برطرف کند تا این توافق «برای هر سه کشور سودمند» باشد.

آلبانیزی، نخست‌وزیر میانه‌چپ استرالیا، در ماه مه دوباره انتخاب شد و پس از پیروزی گفت که حزبش با فاصله گرفتن از «ترامپیسم» توانسته است اکثریت خود را افزایش دهد.

او در سخنرانی پیروزی خود گفت: استرالیایی‌ها انتخاب کرده‌اند تا چالش‌های جهانی را به روش استرالیایی، با مراقبت از یکدیگر و ساختن آینده‌ای بهتر، پشت سر بگذارند.