نرخ بهره، چالش روز اقتصاد ایران
فعالان اقتصادی و کارشناسان معتقدند نرخ بهره بالا تولید را با مشکل مواجه کرده و این موضوع در بازارهای مختلف اعم از بورس انعکاس منفی دارد. زمانی که نرخ تورم افزایش می‌یابد بانک مرکزی در راستای یک سیاست انقباضی، اقدام به افزایش نرخ بهره می‌کند و بالعکس زمانی که رکود بر اقتصاد کشور حکم‌فرماست، نرخ بهره را کاهش می‌دهد تا نقدینگی به سمت تولید و بازارهای سرمایه یا به عبارت بهتر به سمت فعالیت‌های مولد سرازیر شود.
پیمان مولوی، کارشناس سرمایه‌گذاری در بررسی نرخ بهره حقیقی ایران در گفت‌وگو با سرانه گفت: وقتی اقتصاد شما دارای رتبه آزادی اقتصادی ۱۵۹ است، عملا درون اقتصاد ذی‌نفعانه قرار دارید و قدرت شما برای کنار زدن آن نزدیک به صفر است. نتیجه این اقتصاد نیز نرخ بهره حقیقی امروز اقتصاد ایران است.
وی افزوود: براساس آمارها در ۲۱ سال از ۳۶ سال گذشته، نرخ بهره حقیقی در اقتصاد ایران شدیدا منفی بوده است. این نرخ یعنی شما در ایران هیچ احتیاجی به نوآوری، فناوری و ارائه کار جدید برای بقا ندارید. به این معنا که پاداشی برای کار نوآورانه و جدید داده نمی‌شود. این فرآیند تنها یک تعبیر دارد؛ «بدهی ایجاد کن، دارایی بگیر و خلق ثروت کن.» در این ساختار عملا سرمایه کسانی که نمی‌توانند از بدهی برای خلق دارایی استفاده کنند در سطح موجود می‌ماند.
این کارشناس اقتصادی افزود: بنابراین در اقتصاد شدیدا ذی‌نفعانه ایران، کسب‌وکارها و حتی افراد برای بقا یا توسعه مجبورند به این سمت بروند و اگر به این سمت نروند امکان بقا و بزرگ شدن آنها وجود ندارد و امکان حذف بالاست. یا خودشان حذف می‌شوند یا رقبا آنها را از بازار خارج می‌کنند. یعنی کسی که در بازار موازی می‌تواند به بدهی دسترسی داشته باشد و وام هزار میلیارد تومانی بگیرد، در نهایت می‌تواند در همان بازارهای موازی سرمایه‌اش را چندبرابر کرده و شما را از گردونه رقابت حذف کند.
به گفته مولوی، دامپینگ قیمتی در قراردادها از دیگر اقدامات این بنگاه‌های اقتصادی است که با پیشنهاد ارقام غیرواقعی در بازار حتی با احتمال ضرر کار را می‌گیرد، چون می‌داند در اقتصاد ذی‌نفعانه ایران، گسترش پیدا کردن و دسترسی به منابع خیلی مهم است.
نرخ بهره بالا تولیدرا با چالش مواجه می‌کند
نوید رجایی کارشن اس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با مهر با بیان این‌که اگر به وضعیت بازار بورس نگاهی داشته باشیم متوجه خواهیم شد که تصمیم‌های دولت وضع را به شدت آشفته کرده و نرخ سهام هر روز با افت مواجه می‌شود، گفت: بازار بورس انعکاسی از حال اقتصاد یک کشور است و اقتصادی که هر روز تصمیم گیری‌های جدید و سلیقه‌ای که بعضاً غیرکارشناسی باشد دارد هیچوقت نمی‌تواند حال خوب باشد.
رجایی افزود: سیاست‌گذار کلان بهتر است با استفاده از افق بلند مدت برنامه‌های کوتاه مدت خود را پیش ببرد اما چیزی که ما مشاهده می‌کنیم اجرای برنامه‌های کوتاه مدت بدون افق بلند مدت است. درحال‌حاضر دولت تصمیم گرفته سیاست‌های انقباضی را اجرا کند. برای جامعه تورمی اجرای سیاست‌های انقباضی امری صحیح است اما تا زمانی که سازوکار صحیح اقتصاد بین‌الملل شکل نگیرد اجرای سیاست‌های انقباضی صرفاً یک مسکن کوتاه مدت است و علاجی برای بلند مدت ندارد.
به گفته رجایی، درحال‌حاضر نرخ بهره در حال بالا رفتن است و این سیاست در کوتاه مدت شاید اثر بخش باشد اما تولید را با مشکل جدی مواجه می‌کند و زمین خوردن تولید یعنی زمین خوردن مردم. اگر چه سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی توانسته نرخ ارز را کنترل کند اما این مسکن اثرش را از دست خواهد داد و با توجه به انتظارات تورمی که سال آتی داریم یک فنر آزاد خواهد شد.
رجایی در پایان اضافه کرد: درحال‌حاضر اگر به بورس توجه کنیم بازی فقط بر روی تک سهم‌های خاص است و کلیت بازار روی خوبی نشان نداده اما قیمت‌ها بسیار جذاب است و این بازار برای افراد میان مدت و بلند مدت قطعاً گزینه جذابی است بهتر است سرمایه‌گذاران از منفی‌های بازار بهره را ببرند و در سهام پر ظرفیت سرمایه‌گذاری کنند چرا که فرصت‌ها زود از دست می‌روند.