برندگان و بازندگان جذب سرمایه

آنکتاد در گزارش سرمایه‌گذاری جهانی سال ۲۰۲۳ از کاهش ۱۲ درصدی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جهانی در سال ۲۰۲۲ خبر داد و جنگ اوکراین و روسیه و افزایش نرخ انرژی و مواد غذایی را از مهم‌ترین دلایل بروز این اتفاق خواند.

برنامه‌های توسعه‌ای متوقف شد

براساس این گزارش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جهانی در سال ۲۰۲۲ به ۱.۳ تریلیون دلار رسیده است. ربکا گرینسپن، دبیر کل آنکتاد نیز افزایش نرخ تورم، نگرانی از رکود و تلاطم در بازارهای مالی را از دیگر دلایل کاهش این نوع سرمایه‌گذاری در جهان دانست که منجر به توقف بسیاری از برنامه‌های توسعه‌ای کشورها شده است.

تداوم کاهش سرمایه‌گذاری جهانی

گزارش سرمایه‌گذاری جهانی۲۰۲۳ آنکتاد تحت عنوان ( WORLD INVESTMENT REPORT ) حکایت از روند صعودی کاهش سرمایه‌گذاری در جهان داشته و بر تلاش کشورهای در حال توسعه برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار ( SDGs ) تا سال ۲۰۳۰ تاکید دارد.

توسعه انرژی پاک در محاق ‌

آنکتاد ضمن تاکید بر نیاز کشورهای درحال‌توسعه به حمایت فوری برای جذب سرمایه‌گذاری در توسعه انرژی پاک، به تشریح دلایل کاهش سرمایه‌گذاری برای توسعه انرژی پاک در اقتصادهای توسعه‌یافته پرداخته است. این گزارش محدودیت‌‌های مالی، افزایش نرخ بهره و بی‌ثباتی در بازارهای سرمایه را مهم‌ترین عوامل افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در این کشورها دانسته که در نهایت جذب سرمایه‌ این کشورها را با ۳۷ درصد کاهش به ۳۷۸ میلیارد دلار رسانده است.

سهم تجدیدپذیرها از FDI

در بیشتر۱۰ کشور در حال توسعه برتر با بالاترین سطح سرمایه‌گذاری بین‌المللی در انرژی‌های تجدیدپذیر نیز، این سرمایه‌گذاری تنها بین یک دهم تا یک سوم از کل سرمایهگذاری مستقیم خارجی ( FDI )را تشکیل می‌دهد.یکی از موانع اصلی سرمایه‌گذاری انرژی در کشورهای در حال توسعه، هزینه سرمایه است، زیرا ‌این سرمایه‌گذاری‌ها اغلب به عنوان سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیرتر تلقی می‌شوند. این گزارش نشان می‌دهد مشارکت بین سرمایه‌گذاران بین‌المللی، بخش عمومی و مؤسسات مالی چندجانبه می‌تواند هزینه سرمایه را به میزان قابل توجه کاهش دهد.

سهم درحال توسعه‌ها کمتر بود

آنکتاد با اشاره به رشد ۳ برابری سرمایه‌گذاری در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در بازه زمانی سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲می‌گوید، کشورهای درحال توسعه به دلیل نابرابری در توزیع سرمایه از سهم کمتری نسبت به توسعه‌یافته‌ها برخوردار بوده‌اند. تا آنجا که حتی با توسعه نواحی قابل‌سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه در انرژی‌های تجدیدپذیر با احتساب رشد ۱۰درصدی به ۵.۸تریلیون دلار در سال ۲۰۲۲ رسید.

جدول سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی براساس منطقه/ میلیارد دلار

برترین‌های جذب سرمایه خارجی

در سال ۲۰۲۲ کشورهای امریکا، چین، سنگاپور و هنگ کنگ به ترتیب با ۲۸۵، ۱۸۹، ۱۴۱ و ۱۱۸ میلیارد دلار بیشترین جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را به خود اختصاص داده‌اند. در مقایسه با سال ۲۰۲۱ ترکیب ۴ کشور یاد شده تغییری نداشته با این تفاوت که تنها سنگاپور جایگزین هنگ‌ کنگ شده و در جایگاه سوم ایستاده است.

در میان ۲۰ کشور برتر در جریان ورودی سرمایه در سال ۲۰۲۲ کشور استرالیا توانسته با ۱۵ رتبه صعود در جایگاه ششم قرار بگیرد. در همین بازه زمانی، ایتالیا توانسته از جایگاه ۱۸۳ در سال ۲۰۲۱ به جایگاه ۱۸ در سال ۲۰۲۲ برسد و جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را از ۹ میلیارد دلار به حدود ۲۰ میلیارد دلار برساند.

FDI ایران زیر ذره‌بین آنکتاد

آنکتاد در نهایت به روند سرمایه ‌ گذاری مستقیم خارجی ایران و مقایسه آن با کشورهای ترکیه، عربستان و امارات متحده عربی پرداخته است. براساس این گزارش طی ۵ سال منتهی به سال۲۰۲۲ در میان کشورهای مورد بررسی، امارات متحده عربی توانسته با روند صعودی، جذب سرمایه حدود ۲۳ میلیارد دلاری داشته باشد. اما ورود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی عربستان سعودی که در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۹ میلیارد دلار بود، با کاهش حدود ۵۹ درصدی در سال ۲۰۲۲ به حدود ۸ میلیارد دلار رسید.

در این بازه زمانی جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ایران با روند نزولی، در سال ۲۰۲۲ به ۱.۵ میلیارد دلار رسید. تشدید تحریم‌های بین‌المللی به ویژه تحریم‌های بانکی و خروج شرکت‌های خارجی از ایران از مهم‌ترین دلایل کاهش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ایران بوده است.

مشروح گزارش‌های آنکتاد، OECD و روند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کشورهای جهان را در ماهنامه سرانه بخوانید.