جنگ سرد آمریکا و چین: از توافق تاکتیکی تا رویارویی استراتژیک!
رقابت جهانی قدرت بین چین و آمریکا بر سر مدل حکمرانی، رشد اقتصادی، تسلیحات و عناصر کمیاب، یادآور جنگ سرد و منجر به همگرایی منطقه‌ای است.
راهبرد چین برای تبدیل شدن به یک قدرت جهانی، مبتنی بر رویکردی محتاطانه و درازمدت است. این کشور با الهام از دنگ شیائوپینگ، بر "خونسردی در مواجهه با مشکلات، پنهان کردن توانمندی‌ها و کار در سکوت تا رسیدن فرصت مناسب" تأکید دارد. توافقات اخیر میان آمریکا و چین، هرچند گامی در جهت کاهش تنش‌های اقتصادی کوتاه‌مدت است، اما انتظار حل و فصل کامل اختلافات استراتژیک میان دو قدرت جهانی را مرتفع نمی‌سازد.
چین؛ فراتر از یک رقیب برای آمریکا
طبقه‌بندی چین به عنوان "تهدید اصلی" برای ایالات متحده، نشان‌دهنده عمق واگرایی میان دو کشور است. رقابت میان چین و آمریکا، نه صرفاً یک رقابت معمولی، بلکه نزاعی برای رسیدن به قله قدرت جهانی محسوب می‌شود. در این میان، توانایی پکن در به تعویق انداختن رویارویی مستقیم، یک دستاورد استراتژیک تلقی می‌شود، چرا که زمان به نفع چین است و شاخص‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی این موضوع را تأیید می‌کنند.
جنگ سردی عمیق‌تر و فراگیرتر
تحلیلگران، "جنگ سرد" فعلی میان آمریکا و چین را به مراتب خطرناک‌تر و عمیق‌تر از جنگ سرد دوران شوروی ارزیابی می‌کنند. حجم بالای اقتصاد چین و تداخلات گسترده اقتصادی بین‌المللی، این بار همه کشورها را در معرض تأثیرات این تنش قرار خواهد داد، در حالی که در جنگ سرد پیشین، بسیاری از کشورها خارج از دایره منازعه قرار داشتند.
تقابل مدل‌های حکمرانی
نزاع میان چین و آمریکا، تنها به رقابت اقتصادی و نظامی محدود نمی‌شود، بلکه تقابل میان دو مدل حکمرانی و فلسفه رهبری جهان را نیز در بر می‌گیرد. در حالی که ایالات متحده بر "اصل قدرت" و نظریه واقع‌گرایی در روابط بین‌الملل تکیه دارد، چین به دنبال تثبیت "نظریه وابستگی" و همکاری و همگرایی میان کشورها برای دستیابی به اهداف "برد-برد" است.
ریشه‌های قدرت اقتصادی چین
سیاست‌های گذشته آمریکا، از جمله انتقال صنایع به چین، بسترساز رشد فزاینده اقتصادی این کشور شده است. در حال حاضر، چین بخش قابل توجهی از ارزش افزوده صنایع جهان را به خود اختصاص داده و صادرات آن با سرعتی شگرف در حال افزایش است. رشد اقتصادی چشمگیر چین، از ۳۴۷ میلیارد دلار در سال ۱۹۸۹ به بیش از ۲۰ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۴، گواه این مدعاست.
پیشتازی چین در حوزه تسلیحات و منابع کمیاب
چین با سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه تسلیحات، به ویژه در توسعه توانمندی‌های دریایی، گامی بلند در راستای تقویت قدرت نظامی خود برداشته است. علاوه بر این، انحصار چین بر بیش از ۸۰ درصد از عناصر کمیاب حیاتی برای صنایع پیشرفته، موقعیت استراتژیک این کشور را بیش از پیش تثبیت کرده است.
همگرایی منطقه‌ای و نگرانی‌های آمریکا
شواهد حاکی از شکل‌گیری یک محور منطقه‌ای جدید میان چین، روسیه و هند است. تقویت روابط تجاری پکن و دهلی، و افزایش بی‌سابقه صادرات نفتی روسیه به هند، نگرانی‌های آمریکا را در مورد ائتلاف جدیدی که می‌تواند چالش جدی برای منافع این کشور ایجاد کند، برانگیخته است. این تحولات، رویکرد واشنگتن به سوی آسیا را با هدف یافتن راه حلی برای مقابله با چین، تشدید کرده است.
