رقابت قدرت‌ها در عراق: انتخابات یا صحنه نمایش؟
انتخابات عراق صحنه رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله ایران، آمریکا، عربستان، امارات، ترکیه و اسرائیل با محوریت مقاومت است.
انتخابات پارلمانی عراق، عرصه‌ای پیچیده برای تقابل منافع قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
انتخابات ۲۰۲۵؛ چالش‌های داخلی و رقابت‌های خارجی
انتخابات پارلمانی عراق که قرار است در آینده برگزار شود، تنها یک رویداد داخلی برای تعیین ۳۲۹ کرسی شورای نمایندگان نیست، بلکه به طور فزاینده‌ای به عرصه‌ای پیچیده برای تقابل منافع قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده است. این انتخابات، ششمین دوره پس از سقوط رژیم بعثی در سال ۲۰۰۳، در شرایطی برگزار می‌شود که عراق از یک سو با چالش‌های داخلی نظیر کاهش مشارکت نسل جوان، فساد اداری و رقابت‌های غیرسازنده دست و پنجه نرم می‌کند. از سوی دیگر، عراق جدید تحت تأثیر تحولات ژئوپلیتیکی منطقه قرار دارد. وضعیت محور مقاومت پس از تحولات اخیر در منطقه، عراق را به یکی از بازیگران کلیدی در برابر فشارهای قدرت‌های بین‌المللی بدل کرده است. در این میان، رقابت‌های منطقه‌ای، به ویژه میان ایران و قدرت‌های غربی و برخی کشورهای منطقه، بر روند انتخابات و آینده سیاسی عراق تأثیر بسزایی خواهد داشت.
رقابت ایران و آمریکا؛ تعیین‌کننده مسیر آینده عراق
عراق پس از تجربه‌ی انتخابات ۲۰۲۱ که با اعتراضات گسترده و بحران سیاسی همراه بود، اکنون با سیستم نمایندگی نسبی در ۱۸ حوزه انتخابیه، بر اساس استان‌ها، به استقبال انتخابات می‌رود. با وجود رقابت بیش از ۷۷۶۸ نامزد در قالب ۳۱ ائتلاف و ۳۸ حزب، پیش‌بینی می‌شود مشارکت عمومی نسبت به دوره قبل، با کاهش بیشتری مواجه شود. محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر فعلی، با ائتلاف «سازندگی و توسعه» و حمایت چارچوب هماهنگی شیعی، که گروه‌های نزدیک به ایران را در بر می‌گیرد، شانس بالایی برای ادامه فعالیت خود دارد. با این حال، رقابت اصلی در انتخابات پیش رو، میان السودانی، نوری المالکی و هادی العامری پیش‌بینی می‌شود. تحریم انتخابات توسط مقتدی صدر و فراخوان هوادارانش به عدم مشارکت، در عمل به نفع تنسیقیه تمام خواهد شد. این انتخابات در سایه اقتصاد نفتی شکننده، بحران آب و تهدیدات امنیتی گروه داعش برگزار می‌شود. اما عامل تعیین‌کننده، رقابت‌های خارجی است که عراق را به صحنه‌ی «نبرد» تبدیل کرده‌اند. رقابت ایران و آمریکا، اصلی‌ترین محور تأثیرگذار بر انتخابات محسوب می‌شود. واشنگتن، با وجود آغاز خروج تدریجی نیروهای خود تا سال ۲۰۲۶، فشار برای خلع سلاح حشد الشعبی را افزایش داده است. فرستاده ویژه آمریکا بر اصل «عراق مستقل بدون نفوذ ایران» تأکید دارد و واشنگتن از السودانی حمایت می‌کند تا ائتلافی بدون گروه‌های نزدیک به مقاومت تشکیل دهد، در حالی که تحریم‌های جدید علیه حشد الشعبی و فشار برای محدودسازی روابط بانکی با ایران اعمال می‌شود. ایران اما عراق را «عمق استراتژیک» خود تلقی کرده و تلاش دارد تا با کاهش اختلاف میان گروه‌های شیعه و هدایت آنها به سمت ائتلاف‌سازی، پیروزی خود را در انتخابات تضمین کند. تهران از فهرست‌های جداگانه شیعی برای حداکثرسازی کرسی‌ها حمایت می‌کند، در عین حال از اتحاد این گروه‌ها پس از انتخابات پشتیبانی می‌نماید. وضعیت منحصر به فرد مقاومت، عراق را به اولویتی خاص تبدیل کرده است، اما تقسیمات داخلی و رقابت میان جریان‌های سیاسی، ممکن است فرصت‌های جدیدی را برای رقبای ایران، به ویژه آمریکا، فراهم کند.
محور اخوانی-محافظه‌کار سنی: تلاش برای موازنه در برابر مقاومت
نتیجه انتخابات عراق از اهمیت بالایی برخوردار است؛ دولتی نزدیک به ایران می‌تواند خروج آمریکا را تسریع بخشد، در حالی که دولتی متمایل به واشنگتن، نفوذ مقاومت را محدود خواهد کرد. همزمان، تلاش برای ایجاد تعادل اقتصادی از سوی عربستان سعودی و امارات با سرمایه‌گذاری‌های کلان، با هدف موازنه در برابر تهران دنبال می‌شود. ریاض از السودانی برای میانجی‌گری با ایران حمایت کرده، اما در انتخابات، از ائتلاف‌های سنی و کردی ضدایرانی پشتیبانی می‌کند. امارات نیز با حمایت از محمد الحلبوسی و سرمایه‌گذاری در اقلیم کردستان، رقابت اقتصادی با ایران را پیش می‌برد. این کشورها عراق را به عنوان پلی برای ارتباط با سوریه جدید می‌بینند و انتخابات را فرصتی برای تضعیف محور مقاومت تلقی می‌کنند. السودانی با ایجاد تعادل میان تهران و ریاض، محبوبیت کسب کرده است، اما فشارهای مالی آمریکا، او را به سمت غرب سوق می‌دهد. ترکیه نیز با عملیات نظامی علیه «پ.ک.ک» و سدسازی روی دجله و فرات، نفوذ خود را در کردستان عراق افزایش داده است. آنکارا از حزب دموکرات کردستان حمایت کرده و در انتخابات ملی، بر مسائل آب و انرژی «قمار خطرناکی» کرده است. رقابت با ایران در کردستان، که تهران از اتحادیه میهنی کردستان حمایت می‌کند، انتخابات را پیچیده کرده است. حزب دموکرات کردستان ممکن است با بغداد برای نفت معامله کند، اما آنکارا تهدید به مداخله بیشتر دارد. این رقابت، کردها را بین استقلال و وابستگی قرار داده و بر ائتلاف‌های پساانتخاباتی تأثیر می‌گذارد.
سایه تهدید اسرائیل بر سر عراق
پس از تماس تلفنی وزرای دفاع آمریکا و عراق و تهدید حاکمیت عراق از سوی وزیر جنگ آمریکا در خصوص لزوم انفعال گروه‌های مقاومت در خصوص تحولات آتی منطقه، احتمال کشیده شدن دامنه تجاوزات اسرائیل به عراق به عنوان پایگاه محور مقاومت افزایش یافته است. اسرائیل، تهدیدات از عراق را در خصوص موشک و پهپادهای کتائب حزب‌الله، رو به افزایش می‌بیند. کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی، حملات محدود به مقاومت عراق و تهدید به ضربه پیشگیرانه، انتخابات را تحت تأثیر قرار خواهد داد. در صورت عملی شدن تهدیدات آمریکا و رژیم صهیونیستی در خصوص گروه‌های مقاومت عراقی، احتمال تشدید حملات موشکی-پهپادی این گروه‌ها علیه رژیم اشغالگر قدس به شکل فزاینده‌ای افزایش خواهد یافت. اگر دولت ضعیفی در عراق تشکیل شود، رژیم صهیونیستی ممکن است دامنه عملیات خود را به عراق بکشاند، که این امر ثبات این کشور را برهم خواهد زد.
بهره سخن؛ نبرد احتمالی و نقش مقاومت عراق
در دو هفته اخیر، منابع نزدیک به بخش‌های امنیتی اسرائیل مدعی شده‌اند که فرماندهی عالی نیروی قدس، با تجهیز گروه‌های مقاومت عراق، به دنبال ایجاد «خط آتش» جدید در هرگونه درگیری احتمالی با رژیم اشغالگر قدس است. این سیاست همزمان در جبهه‌های لبنان و یمن نیز دنبال می‌شود. با وجود کم‌رنگ شدن نقش سوریه در زنجیره محور مقاومت، تهران قصد دارد تا با کمک به احیای اعضای اصلی این محور، زمینه را برای وارد کردن ضربه همزمان به اسرائیل، بر اساس سیاست «وحدت میدان‌ها» فراهم کند. واقعیت آن است که اگر تحولات ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه به سمت تغییر پیش برود، ایران و متحدان آن چاره‌ای جز آماده شدن برای «نبرد وجودی» با دشمن متخاصم نخواهند داشت. در این کارزار سرنوشت‌ساز، گروه‌های مقاومت در عراق و عملکرد آنها می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در مشخص کردن پیروز یا بازنده این نبرد ایفا کند.
