صف‌آرایی مرگبار برای پارلمان عراق؛ دوئل نهایی در قلب چارچوب هماهنگی
ائتلاف سازندگی و توسعه به رهبری نوری المالکی از محمد شیاع السودانی و چارچوب هماهنگی شیعی برای انتخابات عراق و آینده سیاسی این کشور حمایت کرد.
انتخابات پارلمانی عراق در آبان ماه ۱۴۰۴ (نوامبر ۲۰۲۵) نه تنها یک رویداد سیاسی معمول، بلکه نقطه‌ای عطف تعیین‌کننده در صحنه سیاسی پیچیده این کشور خواهد بود. این انتخابات، صحنه رویارویی دو قطب قدرتمند از درون "چارچوب هماهنگی شیعی" است؛ محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عمل‌گرا، با ائتلاف "سازندگی و توسعه" به دنبال تمدید دوره نخست‌وزیری و تثبیت جایگاه خود به عنوان رهبر ملی است. در مقابل، نوری المالکی، سیاستمدار کهنه‌کار و نخست‌وزیر اسبق، با ائتلاف "دولت قانون"، در پی بازپس‌گیری ابتکار عمل و اثبات جایگاه خود به عنوان معمار اصلی معادلات قدرت در بغداد است. این رقابت، تقابل میان یک تکنوکرات محبوب و یک استراتژیست قدرتمند پشت پرده است که می‌تواند سرنوشت سیاسی عراق را برای سال‌های آینده بازتعریف کند.
معمار عمل‌گرا، سودای "ائتلاف سازندگی و توسعه" برای تمدید قدرت
محمد شیاع السودانی، که پس از بن‌بست سیاسی در سال ۲۰۲۲ از دل چارچوب هماهنگی بیرون آمد، تلاش کرده تا از یک "نخست‌وزیر سهمیه‌ای" به یک "رهبر مستقل" تبدیل شود. او اکنون سرمایه اجتماعی و کارنامه عمرانی خود را در قالب بزرگترین ائتلاف انتخاباتی عراق، "ائتلاف سازندگی و توسعه"، سازماندهی کرده است. این ائتلاف، با گردآوری مجموعه‌ای ناهمگون اما استراتژیک از شخصیت‌ها و جریان‌ها، تلاش دارد تا زیر پرچم تمدید نخست‌وزیری سودانی، پایگاهی فراایدئولوژیک و جذب آرای طیف‌های مختلف جامعه عراق را فراهم کند.
کالبد شکافی یک ائتلاف التقاطی
ائتلاف "سازندگی و توسعه" شامل جریان "الفراتین" به رهبری خود سودانی، وزنه‌هایی چون فالح الفیاض (رئیس سازمان حشد شعبی) و احمد الاسدی (وزیر کار) است که وزنه امنیتی و سیاسی قابل توجهی به آن می‌بخشند. همچنین، حضور ایاد علاوی، نخست‌وزیر اسبق و چهره‌ای سکولار، در کنار فیاض و اسدی، نشان از تلاش سودانی برای ساختن یک پایگاه گسترده و جذب آرا از گروه‌های مختلف دارد.
استراتژی و آسیب‌پذیری‌ها
هدف اصلی این ائتلاف، تمدید دوره نخست‌وزیری سودانی است. استراتژی آن‌ها بر ارائه کارنامه عمرانی، جذب شخصیت‌های تأثیرگذار و توافقات پشت پرده با رهبران سنی استوار است. با این حال، ناهمگونی فکری اعضا، پاشنه آشیل بالقوه این ائتلاف است و نگرانی‌ها درباره احتمال تکرار سرنوشت "ائتلاف نصر" حیدر العبادی مطرح است.
شیخ سیاست و "دولت سایه"، بازگشت ائتلاف دولت قانون
در مقابل ائتلاف سودانی، "ائتلاف دولت قانون" به رهبری نوری المالکی قرار دارد. این ائتلاف، ساختاری منسجم، یکپارچه و کاملاً قابل پیش‌بینی است که به یک حزب سیاسی کلاسیک با رهبری کاریزماتیک شباهت دارد. مالکی، با تکیه بر سابقه دو دوره نخست‌وزیری و بافت منسجم‌تر ائتلاف از سال ۲۰۱۸، به دنبال تثبیت جایگاه خود به عنوان معمار اصلی معادلات قدرت در بغداد است.
ویژگی‌های یک ماشین سیاسی قائم به فرد
ائتلاف دولت قانون، ضمن ایجاد انسجام داخلی، به تشکیلات "قائم به فرد" تبدیل شده که بقا و قدرتش کاملاً به نفوذ و مهارت‌های رهبرش وابسته است. این ائتلاف، همواره یکی از دو قطب اصلی قدرت در میان شیعیان بوده و بر یک پایگاه رأی سنتی و وفادار تکیه دارد.
استراتژی "دولت در دولت"
نوری المالکی به تشکیل "دولت سایه" شهرت دارد و منتقدان معتقدند او حتی زمانی که در رأس قدرت نیست، معادلات را مدیریت می‌کند. در دولت فعلی سودانی، چهار وزیر کلیدی از سهمیه ائتلاف دولت قانون هستند، در حالی که از ائتلاف خود سودانی تنها دو وزیر در کابینه حضور دارند. این پارادوکس نشان می‌دهد که مالکی به دنبال یک نخست‌وزیر "تابع" است، نه یک شریک مستقل. استراتژی انتخاباتی مالکی شامل حفظ و تحکیم پایگاه رأی سنتی، تضعیف رقیب اصلی از طریق حملات رسانه‌ای، و تقویت جایگاه چارچوب هماهنگی با محوریت خودش است.
جمع‌بندی؛ انتخاب میان استقلال عمل و قدرت پشت پرده
انتخابات ۲۰۲۵ عراق، صحنه تقابل دو فلسفه حکمرانی است. محمد شیاع السودانی با "سازندگی و توسعه"، نماد رویکرد عمل‌گرایانه و تکنوکراتیک است که تلاش می‌کند با عبور از مرزبندی‌های ایدئولوژیک، یک پایگاه اجتماعی ملی بسازد. در مقابل، نوری المالکی و "دولت قانون"، نماینده سیاست‌ورزی کلاسیک مبتنی بر قدرت تشکیلاتی و نفوذ پشت پرده هستند. مردم عراق در ۲۰ آبان‌ماه، نه تنها میان دو لیست، بلکه میان دو مسیر انتخاب خواهند کرد: مسیری که به یک نخست‌وزیر مستقل با ائتلافی شکننده اما فراگیر منتهی می‌شود، یا مسیری که قدرت را در دست یک رهبر قدرتمند پشت پرده با یک ائتلاف منسجم و وفادار تثبیت می‌کند. نتیجه این دوئل، نه تنها نخست‌وزیر آینده را مشخص خواهد کرد، بلکه توازن قوا در قلب سیاست عراق را برای سال‌های حساس پیش رو تعیین خواهد نمود.
