مصر و هراس از شعله‌ور شدن آتش در سودان: سناریوهای پنهان و هشدارهای جدی
درگیری ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع در الفاشر دارفور منجر به تشدید بحران مهاجرت و نگرانی‌های امنیتی آبی رود نیل شده است.
درگیری‌های جاری در سودان که از 15 آوریل 2023 آغاز شده، باعث نگرانی شدید مصر شده است.
ریشه‌های درگیری داخلی در سودان
جنگ داخلی سودان، که از فروردین 1402 شروع شده، عمدتاً بین نیروهای ارتش سودان به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان و نیروهای واکنش سریع به فرماندهی ژنرال محمد حمدان دقلو (حمیدتی) در جریان است. دلیل اصلی این درگیری‌ها، مبارزه بر سر قدرت و عدم توافق بر سر ادغام نیروهای واکنش سریع در ارتش و اختلاف بر سر انتقال قدرت به غیرنظامیان بود. این مناقشات ابتدا در خارطوم و دارفور شدت گرفته و به تدریج به یک جنگ داخلی تمام‌عیار تبدیل شد.
نگرانی‌های مصر از سقوط الفاشر
مصر، به عنوان یکی از نزدیک‌ترین همسایگان سودان، با سقوط شهر الفاشر، پایتخت دارفور شمالی، به دست نیروهای واکنش سریع در 26 اکتبر 2025، به شدت نگران شده است. این شهر که آخرین پایگاه ارتش سودان در دارفور بود، پس از 18 ماه محاصره سقوط کرد و منجر به تلفات جانی و آوارگی گسترده شد. مصر این رویداد را تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی، ثبات منطقه‌ای و منافع اقتصادی خود می‌بیند.
دلایل عمده نگرانی‌های قاهره
نگرانی‌های مصر را می‌توان در چند محور کلیدی خلاصه کرد:
1. تهدید امنیت مرزی و خطر نفوذ گروه‌های تکفیری
با توجه به مرز مشترک 1270 کیلومتری بین مصر و سودان، سقوط الفاشر و تسلط نیروهای واکنش سریع بر دارفور، خطر گسترش درگیری‌ها به سمت مرزهای مصر را افزایش داده است. مصر همچنین نگران است که این بی‌ثباتی، بستری برای فعالیت گروه‌های تکفیری مانند القاعده یا داعش فراهم کند.
2. بحران مهاجرت و فشار اقتصادی
جنگ در سودان تاکنون بیش از 12 میلیون نفر را آواره کرده و مصر میزبان بخش قابل توجهی از این آوارگان است. سقوط الفاشر و موج جدید آوارگی، می‌تواند فشار مهاجران را به سمت مرزهای مصر افزایش دهد. این موضوع، اقتصاد مصر را که با تورم و رکود دست‌وپنجه نرم می‌کند، تحت فشار بیشتری قرار خواهد داد.
3. تهدید امنیت آبی
رود نیل، منبع اصلی آب مصر، از سودان عبور می‌کند. بی‌ثباتی در سودان می‌تواند بر سدهای مرزی تأثیر گذاشته و مدیریت منابع آبی را مختل کند. مصر، که با بحران آب روبروست، سقوط مناطق غربی سودان را ریسکی برای جریان آب و کشاورزی خود تلقی می‌کند.
4. ملاحظات ژئوپلیتیکی و رقابت‌های منطقه‌ای
سقوط الفاشر، موقعیت نیروهای واکنش سریع را در غرب سودان تثبیت کرده و خطر تجزیه این کشور را افزایش می‌دهد. این وضعیت با منافع مصر برای یک سودان متحد و باثبات مغایرت دارد. مصر، ضمن محکوم کردن کشتارها و خواستار آتش‌بس، امارات را به حمایت از نیروهای واکنش سریع متهم کرده است.
مصر در تلاش است تا با حفظ ارتش سودان به عنوان یک نیروی حائل، از حاکمیت این کشور دفاع کرده و از گسترش پیامدهای منفی درگیری‌ها به داخل مرزهای خود جلوگیری کند. قاهره خواستار تحقیقات بین‌المللی در مورد جنایات صورت گرفته و بازگشایی کریدورهای بشردوستانه است.
