ترکیه با کارت سوریه ایران را در منطقه مات کرد!
یک خبر کوتاه اما هولناک برای اقتصاد ایران: «ترکیه ایران را دور زد.» سال‌ها بود که موقعیت جغرافیایی ایران را به عنوان برگ برنده و «چهارراه جهان» می‌شناختیم، اما حالا همسایه غربی با فعال‌سازی یک مسیر فراموش‌شده، زنگ خطر انزوای ترانزیتی ایران را به صدا درآورده است.
خبر رسمی و نگران‌کننده است: پس از سال‌ها توقف، نخستین کاروان کامیون‌های ترانزیتی ترکیه وارد خاک سوریه شد. مقصد؟ کشورهای ثروتمند جنوب خلیج‌فارس.
تا پیش از این، ترکیه برای رسیدن به بازارهای پرمصرف امارات، قطر و عربستان، چاره‌ای جز عبور از خاک امن و ارزان ایران نداشت. این انحصار، درآمد ارزی و قدرت چانه‌زنی بالایی به تهران می‌داد. اما امروز، آنکارا با احیای مسیر سوریه، پیام روشنی فرستاده است: «دیگر به ایران وابسته نیستیم.»
چرا این اتفاق یک «فاجعه اقتصادی» است؟
ترانزیت فقط عبور کامیون نیست؛ درآمد خالص دلاری بدون فروش نفت است.
- حذف ایران: فعال شدن مسیر سوریه یعنی کاهش هزاران تردد سالانه از جاده‌های ایران و خشک شدن چشمه درآمدهای عوارض و خدمات بین‌راهی.
- رقابت کریدوری: منطقه در حال جنگ بر سر کریدورهاست. کریدور زنگه‌زور در شمال و حالا کریدور سوریه در غرب، در حال قیچی کردن نقش ایران در تجارت جهانی هستند.
- سرعت در برابر بروکراسی: تجار ترک نشان داده‌اند که اگر مسیری سریع‌تر و کم‌دردسرتر باشد، لحظه‌ای در ترک مسیرهای قدیمی (ایران) تردید نمی‌کنند.
خواب سنگین مسئولان و فرصت‌طلبی همسایگان
کارشناسان حمل‌ونقل سال‌هاست فریاد می‌زنند که «موقعیت ژئوپلیتیک» ابدی نیست. فرسودگی ناوگان، بروکراسی کشنده در گمرکات و عدم ارائه مشوق‌های ترانزیتی، ایران را به مسیری خسته‌کننده برای خارجی‌ها تبدیل کرده است.
در حالی که ما درگیر کاغذبازی‌های داخلی هستیم، ترکیه زیرساخت‌هایش را با سوریه هماهنگ کرده و راهی را باز کرده که شاید تا چند سال پیش غیرممکن به نظر می‌رسید.
نتیجه‌گیری
ورود اولین کاروان ترکیه به سوریه، تنها یک تغییر مسیر ساده نیست؛ آغاز یک «محاصره ترانزیتی» است. اگر ایران همین امروز با ارائه تخفیف‌های ویژه، اصلاح سرعت گمرکات و دیپلماسی فعال وارد میدان نشود، به زودی شاهد خواهیم بود که کامیون‌های خارجی به جای عبور از بازرگان و لطف‌آباد، از مسیرهای رقیب عبور می‌کنند و ایران تنها نظاره‌گر دلارهایی خواهد بود که از دست می‌دهد.
