مبادله خرما با دریچه قلب! /تجارت عجیب ایران و آمریکا

حجم تجارت خارجی غیرنفتی ایران در سال ۱۴۰۳ به بیش از ۱۳۰ میلیارد دلار رسید. از این میزان، بالغ بر ۷۲ میلیارد دلار آن مربوط به واردات کالا به کشور بوده و در نهایت، تراز تجاری ایران با ثبت کسری بیش از ۱۴ میلیارد دلار، بار دیگر به زیان صادرات سنگینی کرد.

 در این میان، مرور وضعیت مبادلات رسمی میان ایران و ایالات متحده در سال گذشته، از حجم اندک و نامتوازن تجارت میان دو کشور حکایت دارد. براساس آمار گمرک، طی سال ۱۴۰۳ ارزش صادرات کالاهای ایرانی به آمریکا تنها به ۲۲۶ هزار و ۱۶۹ دلار رسید؛ رقمی که حتی در مقیاس صادرات خُرد نیز ناچیز تلقی میشود.

چه کالای ایرانی به آمریکا صادر شد؟

محصولات صادرشده به آمریکا، اغلب شامل اقلامی، چون لوازم آشپزخانه، کتاب و نشریات، کفپوش، اشیای تزئینی، لوستر، بیسکویت، لوازم جشن و شعبده‌بازی، خرما، کشمش، زرشک، زردآلو و آلو خشک، سوهان، رب گوجهفرنگی، زعفران، ادویه و آبمرکبات بوده است. این اقلام عمدتاً از مسیر گمرکات مشهد، شیراز، تبریز، منطقه ویژه اقتصادی کاوه و فرودگاه امام خمینی (ره) به آمریکا ارسال شدهاند.

اما نکته قابل توجه، افت ۳۲ درصدی ارزش صادرات ایران به آمریکا نسبت به سال پیش از آن است. در سال ۱۴۰۲ صادرات به آمریکا بیش از ۳۳۰ هزار دلار بود، اما در سال ۱۴۰۳ این رقم بیش از ۱۰۴ هزار دلار کاهش یافته است.

کدام کالای آمریکایی وارد ایران شد؟

در سوی مقابل، حجم واردات ایران از آمریکا به مراتب قابل توجه تر بوده است. طبق داده های رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران، در سال گذشته بیش از ۱۰۱ میلیون و ۴۵۷ هزار دلار کالا و محصول آمریکایی وارد کشور شده است؛ یعنی تقریباً ۴۵۰ برابر بیش از میزان صادرات به آن کشور.

کالاهای وارداتی از آمریکا، طیفی از محصولات پیشرفته و تخصصی را دربرمیگیرد: از مکملهای غذایی، دارو، واکسن‌های پزشکی، ویتامینها و آلبومین، تا تجهیزات پزشکی مانند دستگاههای ونتیلاتور، اکسیژنساز، یونیت دندانپزشکی، چاقوی جراحی چشم، کیت‌های آزمایشگاهی، قطعات سونوگرافی و آندوسکوپی، و نیز محصولاتی نظیر دریچه قلب مصنوعی، مفصل مصنوعی، بالابرهای پنوماتیک و انواع مواد شیمیایی خاص. همچنین اقلام دامی و کشاورزی نظیر گاو نر مولد، میگوی مولد، اسپرم گاو و جوجه یکروزه اجداد نیز در فهرست واردات قرار داشته اند.

با این حال، ارزش واردات از آمریکا نیز نسبت به سال ۱۴۰۲ کاهش یافته و افتی ۲۲ درصدی را تجربه کرده است. با این وجود، تراز تجاری ایران با آمریکا همچنان بهشدت منفی باقی مانده است.

در مجموع، با نگاهی به ترکیب و حجم مبادلات دو کشور، روشن است که سهم آمریکا از کل تجارت خارجی ایران بسیار ناچیز و حاشیهای است. این واقعیت، بیش از آنکه نتیجه ظرفیتهای تجاری باشد، بازتابی از محدودیت‌های سیاسی، تحریم‌ها و نبود چارچوب مشخص برای توسعه روابط اقتصادی دوجانبه است. در صورت هرگونه توافق احتمالی میان تهران و واشنگتن در مذاکرات آینده، میتوان انتظار داشت که حجم مبادلات افزایش یافته و بخشی از ظرفیت مغفول مانده تجارت میان دو کشور، به تدریج فعال شود.