هشدار نفتی ترامپ به بغداد
در بحبوحه رقابت‌های انتخاباتی آمریکا و در حالی که نگاه جهان به سیاست‌های آینده کاخ سفید دوخته شده، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق و نامزد انتخابات ۲۰۲۸، با یک اظهارنظر جنجالی دیگر، طمع تاریخی آمریکا به منابع نفتی خاورمیانه را دوباره به نمایش گذاشت. او در اظهاراتی که به سرعت در رسانه‌های جهانی بازتاب یافت، مدعی شد: «عراق آنقدر نفت دارد که نمی‌داند با آن چه کند!» این جمله کوتاه، که یادآور ادبیات مداخله‌جویانه گذشته است، به مثابه یک هشدار جدی برای بغداد و کل منطقه تلقی شده و این نگرانی را ایجاد کرده که در صورت بازگشت ترامپ به قدرت، فصل جدیدی از فشار برای غارت منابع عراق آغاز شود.
دونالد ترامپ بار دیگر ثابت کرد که نگاه او به روابط بین‌الملل، بیش از هر چیز، یک نگاه معامله‌گرانه و مبتنی بر منابع مادی است. سخنان اخیر او که در آن، ثروت نفتی عظیم عراق را نه یک مزیت، بلکه یک «مشکل» برای این کشور توصیف می‌کند، فراتر از یک گاف دیپلماتیک، یک استراتژی حساب‌شده و یک تهدید پنهان را آشکار می‌سازد.
بازخوانی یک گفتمان استعماری
این ادبیات، که ثروت یک کشور را بهانه‌ای برای زیر سوال بردن صلاحیت حاکمیت ملی آن معرفی می‌کند، ریشه‌های عمیقی در تاریخ استعمار دارد. ترامپ با بیان اینکه «وقتی دارایی زیادی داشته باشی و ندانی چگونه از آن استفاده کنی، با یک مشکل بزرگ روبرو هستی»، عملاً این پیام را مخابره می‌کند که مدیریت منابع ملی عراق، نیازمند یک قیم و ناظر خارجی است. این دقیقاً همان منطقی است که در گذشته، زمینه‌ساز مداخلات نظامی و اقتصادی گسترده در کشورهای صاحب منابع، از جمله خود عراق و سوریه، شده است.
این اظهارات، کارنامه سیاه آمریکا در بهره‌برداری از منابع کشورهای دیگر را در اذهان عمومی زنده می‌کند. از زمان اشغال عراق در سال ۲۰۰۳، قراردادهای نفتی و نحوه توزیع درآمدهای حاصل از آن، همواره یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات بوده است. حالا، سخنان ترامپ این نگرانی را تقویت می‌کند که سیاست «اول آمریکا» در دوره احتمالی جدید او، به معنای «نفت عراق برای شرکت‌های آمریکایی» ترجمه شود.
زمینه‌چینی برای فشار اقتصادی در آینده؟
این موضع‌گیری را نمی‌توان جدا از رقابت‌های ژئوپلیتیکی در حال شکل‌گیری تحلیل کرد. در شرایطی که چین و روسیه در حال افزایش نفوذ اقتصادی خود در خاورمیانه و عقد قراردادهای بلندمدت انرژی هستند، آمریکا به دنبال بازپس‌گیری ابتکار عمل است. اظهارات ترامپ می‌تواند یک زمینه‌چینی روانی برای اعمال فشار بر دولت آینده بغداد باشد تا امتیازات بیشتری را به شرکت‌های نفتی غربی واگذار کند.
در نهایت، این جمله جنجالی نشان می‌دهد که در ذهنیت بخشی از حاکمیت آمریکا، عراق هنوز نه یک شریک مستقل، بلکه یک منبع عظیم انرژی است که باید تحت کنترل باقی بماند. این نگاه، زنگ خطری جدی برای استقلال اقتصادی و حاکمیت ملی عراق در سال‌های پیش رو محسوب می‌شود و نشان می‌دهد که نبرد بر سر کنترل منابع انرژی خاورمیانه، همچنان در کانون سیاست خارجی واشنگتن قرار دارد.
