فوری: دلار رسمی ۱۲۱ هزار تومان را هم درنوردید! این بحران تا کجا ادامه دارد؟
نوسان نرخ ارز و تورم؛ چالش اصلی اقتصاد ایران با حضور بورس و بانک مرکزی
نرخ توافقی اسکناس و حواله دلار در بازار ارز تجاری امروز یکشنبه ۷ دی ۱۴۰۴ توسط بانک مرکزی اعلام شد. بر اساس این اعلام، نرخ اسکناس دلار با افزایش ۲۳۵۸ تومانی نسبت به روز کاری قبل، ۱۲۱ هزار و ۴۱۱ تومان و نرخ حواله دلار با افزایش ۷۲۰ تومانی، ۸۲ هزار و ۵۱۵ تومان داد و ستد شد.
روند صعودی نرخ حواله دلار و سیگنال آن برای بورس
تازهترین آمار معاملات بازار ارز نشان میدهد که نرخ حواله دلار آمریکا برای نخستینبار در تاریخ ۸ مهر ۱۴۰۴ وارد کانال ۷۰ هزار تومان شده و فعالیت خود را از نرخ ۷۰۱,۵۰۳ ریال آغاز کرده بود که اکنون به ۸۲۵,۱۵۲ ریال رسیده است. این رویداد، که حاکی از رشد چشمگیر بیش از ۱۱۰ درصدی (معادل حدود ۴۳ هزار و ۵۰۰ تومان) در مقایسه با نرخ ۳۹۲,۶۹۹ ریالی ۶۰۰ روز کاری گذشته است، از دیدگاه فعالان بورسی میتواند به عنوان یک سیگنال مثبت برای شرکتهای صادراتمحور تلقی شود.
با توجه به اینکه بخش عمده فروش بسیاری از شرکتهای بورسی، به ویژه در صنایع پتروشیمی، فلزات اساسی و معدنی، بر پایه نرخ ارز حوالهای انجام میشود، نزدیک شدن نرخ حواله به کانال ۸۰ هزار تومان نشانهای از افزایش درآمد ریالی حاصل از صادرات و بهبود حاشیه سود عملیاتی این شرکتهاست. انتظار میرود این روند، در صورت تداوم، انگیزه سرمایهگذاری در نمادهای مرتبط را افزایش داده و به تحرک بیشتر تقاضا در بازار سرمایه منجر شود و گزارشهای مالی فصلی شرکتها با ارقام بالاتری منعکس گردد.
موضع بانک مرکزی در قبال نرخ ارز
همزمان با این تحولات، محمدرضا فرزین، رئیسکل بانک مرکزی، بارها بر این موضوع تأکید کرده است که بانک مرکزی هیچ برنامهای برای افزایش نرخ ارز ترجیحی (۲۸,۵۰۰ تومانی) و نرخ ۷۰ هزار تومانی مرکز مبادله ندارد. وی اظهار داشته است که انتقال تورم به کالاها و خدمات از طریق افزایش نرخ ارز ترجیحی و مرکز مبادله، بر اساس تجربیات گذشته، منجر به تورم شدید در کالاها خواهد شد و این رویکرد در دستور کار بانک مرکزی نیست.
شایان ذکر است، طی ۷۰۰ روز کاری گذشته، قیمت اسکناس دلار با رشد نزدیک به ۱۹۴ درصدی (بیش از ۸۰ هزار تومان)، از ۴۱۲,۹۹۷ ریال به ۱,۲۱۴,۱۱۲ ریال افزایش یافته که نشاندهنده رشد بیشتر نرخ حواله نسبت به اسکناس است.
نرخ سایر ارزهای توافقی
در تالار دوم مرکز مبادله ایران، نرخ هر اسکناس یورو با افزایش ۲۷۲۱ تومانی نسبت به روز کاری قبل به ۱۴۲ هزار و ۸۸۶ تومان رسید. همچنین، نرخ حواله یورو با افزایش ۸۱۱ تومانی، ۹۷ هزار و ۱۱۰ تومان اعلام شد.
اسکناس و حواله درهم امارات نیز به ترتیب با افزایش ۶۴۲ و ۱۹۶ تومانی نسبت به روز گذشته، به قیمتهای ۳۳ هزار و ۵۹ تومان و ۲۲ هزار و ۴۶۸ تومان داد و ستد شدند. اطلاعات نرخ سایر ارزها و تغییرات آنها نیز توسط بانک مرکزی اعلام شده است.
همگرایی نرخهای رسمی و بازار آزاد؛ چالشی برای سیاستگذار
در حالی که دلار روز گذشته در بازار آزاد در محدوده ۱۴۲ هزار تومان معامله شد و حتی نرخ ۱۴۴ هزار و ۵۰۰ تومان را نیز تجربه کرد (با افزایشی حدود ۴۰ هزار تومانی ظرف دو ماه گذشته)، همزمانی رشد پیوسته نرخهای رسمی در مرکز مبادله، به ویژه جهش حواله دلار به کانال ۸۲ هزار تومان و افزایش نرخ یورو توافقی تالار اول به بیش از ۹۷ هزار تومان، این برداشت را تقویت میکند که شکاف میان نرخ رسمی و بازار آزاد بیش از گذشته در حال کاهش تدریجی است.
اگرچه بانک مرکزی به طور رسمی هرگونه برنامه برای تکنرخی شدن یا افزایش دستوری نرخها را رد میکند، اما واقعیت دادهها نشان میدهد که سازوکار کشف نرخ در بازار ارز تجاری، عملاً با شیبی کنترلشده به سمت منطق بازار حرکت میکند. این روند از یکسو به عنوان سیگنالی مثبت برای شرکتهای بورسی صادراتمحور و بهبود انتظارات سودآوری آنها عمل میکند و از سوی دیگر، این پرسش را پررنگتر میسازد که آیا سیاستگذار بدون اعلام رسمی، در حال زمینهسازی برای «بازاریتر شدن» نرخهای مرجع ارزی است؟ مسیری که اگرچه میتواند رانت و چندنرخی بودن را کمرنگ کند، اما مدیریت تبعات تورمی آن همچنان چالش اصلی بانک مرکزی باقی خواهد ماند.
