شوک بزرگ در بازار: کابوس مرغ ۴۰۰ هزار تومانی به حقیقت میپیوندد؟
شبه انحصار واردات نهادههای دامی و کنجاله سویا، با افزایش قیمت مرغ و تهدید استیضاح وزیر، نیاز به حکمرانی هوشمند را آشکار ساخت.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با انتقاد از پدیده شبه انحصار در واردات نهادههای دامی، هشدار داد که این وضعیت موجب کاهش چشمگیر توان خرید تولیدکنندگان شده و در صورت ادامه روند فعلی، کشور با مرغ ۴۰۰ هزار تومانی مواجه خواهد شد.
چالش نهادههای دامی و استیضاح وزیر جهاد کشاورزی
سیدطهحسین مدنی، رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند، در گفتوگو با یکی از خبرگزاریها، در واکنش به چالش تأمین نهادههای دامی و مطرح شدن استیضاح وزیر جهاد کشاورزی، اظهار داشت که این اندیشکده نه مخالف و نه موافق این استیضاح است. وی معتقد است که در شرایط کنونی، استیضاح وزیر «پاک کردن صورت مسئله» محسوب میشود؛ چرا که پیش از این نیز در دولتهای مختلف، وزرای جهاد کشاورزی به دلیل این موضوع استیضاح یا مورد سؤال قرار گرفتهاند، اما مشکل همچنان پابرجا مانده است.
مدنی با بیان اینکه حل مسئله نهادههای دامی کشور باید از طرق دیگر دنبال شود، افزود: برای تولید کافی مرغ در کشور، دو موضوع اساسی مرغ لاین و خوراک مطرح است. وی اشاره کرد که ایران از معدود کشورهای دارای لاین اختصاصی به نام «آرین» است، اما با این وجود، عمده مرغ کشور با لاینهای وارداتی تولید میشود.
گره خوردن تامین خوراک طیور به نامهای خاص
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با اشاره به اینکه کنجاله سویا، به عنوان یکی از مواد اصلی و پروتئینی تشکیلدهنده خوراک مرغ، نقشی کلیدی دارد و قیمت جهانی آن حدود ۳۰ سنت در هر کیلوگرم است، خاطرنشان کرد که بخش زیادی از کنجاله سویای مورد نیاز صنعت تولید خوراک طیور کشور وارداتی است. وی گرهخوردن زنجیره تأمین خوراک طیور، از جمله واردات کنجاله سویا، به نامهای خاص را عامل اصلی چالش کنونی دانست که یک گلوگاه ذهنی در جامعه تخصصی این حوزه ایجاد کرده است.
مدنی افزود: این چالش بزرگ و چندین ساله در تأمین کنجاله سویای مورد نیاز صنعت خوراک دام و طیور کشور در حالی است که این موضوع یک فناوری پیشرفته نیست و ایران از صنعت فرآوری قدرتمندی در این بخش برخوردار است. وی همچنین به بهبود سرعت عمل در حمل و نقل و کاهش معضل دپو در پسکرانه، به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه، اشاره کرد. با این حال، وی اذعان داشت که در حمل و نقل فله و تخلیه کشتیهای فلهبر، محدودیتهایی از جنس ابعاد وجود دارد که مشابه آن در صنعت سنگ آهن نیز تجربه شده بود.
ضرورت واردات خرد و تنوعبخشی به مبادی تامین
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند تأکید کرد که برای تأمین کنجاله مورد نیاز خوراک دام و طیور، ضرورتی ندارد که تصمیمگیریها صرفاً در ابعاد بزرگ انجام شود و کشور معطل کشتیهای چند هزار تنی بماند؛ بلکه این نیاز را میتوان به صورت خرد نیز تأمین کرد.
مدنی مبادی تأمین را یکی دیگر از موضوعات چالشبرانگیز دانست و افزود: متأسفانه در سالهای اخیر، تأمین نهادههای دامی به چند مبدأ خاص، از جمله آمریکای جنوبی، محدود شده است؛ در صورتی که مبادی نزدیکتر و ارزانتری در آفریقا، آسیای میانه، عمان (به عنوان واسطه وارداتی) و غیره نیز وجود دارند که میتوان بخشی از نیاز کشور را از آنها تأمین کرد.
کاهش شدید سطح خرید کارخانهها و هشدار مرغ ۴۰۰ هزار تومانی
مدنی با اشاره به جلسات متعدد اندیشکده حکمرانی هوشمند با کارخانههای تولید خوراک دام و طیور، تصریح کرد که این کارخانهها به دلیل محدودیتها و در دسترس نبودن کنجاله، سطح خرید خود را تا یک یا دو تن و حتی در مواردی تا ۲۰۰ کیلوگرم کاهش دادهاند. وی خاطرنشان کرد: این محدودیتها باعث افزایش شدید و غیرعادی قیمت کنجاله در کشور شده است؛ بهطوری که کنجاله سویا که قیمت جهانی آن حتی با دلار بازار آزاد نیز بیش از ۴۰ هزار تومان نمیشود، در ایران به ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان و قیمت برخی کنجالهها نیز به ۱۰۰ هزار تومان رسیده است. وی هشدار داد که ادامه این روند، رها ماندن بازار و پیش رفتن وضعیت با همین شرایط، کشور را با مرغ ۴۰۰ هزار تومانی مواجه خواهد ساخت.
لزوم تغییر رویه دولت و فضا دادن به تجار خرد
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند تأکید کرد که برای حل این چالش، حاکمیت و دولت باید تغییر رویه داده و با سرعت شرایطی را فراهم کنند تا تجار بتوانند به صورت خرد نیز در این بازار فعال شده و نیاز کشور را تأمین کنند. وی تصریح کرد: با یک تصمیم ساده حاکمیت و فضا دادن به تجار، امکان تأمین سریع نیاز کشور به کنجاله به صورت خرد و تا هزار تن فراهم خواهد شد و این وضعیت رفع میشود.
مدنی با انتقاد از اینکه چرا فضای طرح مستقیم مسائل تجار با حاکمیت باز نیست و آنها مجبورند چنین موضوعاتی را با اندیشکدهها مطرح کنند، اظهار داشت: حکمرانی به معنای ارتباط حاکمیت با مردم، شرکتها و ذینفعان غیردولتی است و لازم است حاکمیت آغوش خود را برای طرح و به نتیجه رساندن این مسائل باز کند.
پایان دادن به وابستگی به "ابر واردکننده"
وی گفت: تا زمانی که صنعت خوراک دام و طیور کشور به یک "ابر واردکننده" وابسته باشد، این مشکلات ادامه خواهد داشت و طرح استیضاح وزیر در چنین شرایطی نه تنها وضعیت را بهتر نخواهد کرد، بلکه آن را بدتر میکند. مدنی خواستار فراهم شدن هرچه سریعتر فضا برای فعالیت تجار مختلف در تأمین نهادههای دامی از مبادی گوناگون شد و هشدار داد که در غیر این صورت، خیلی سریعتر و حتی تا شب عید شاهد مرغ ۴۰۰ هزار تومانی و حتی گرانتر خواهیم بود.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با اشاره به گلایههای تجار خرد درباره حمل و نقل دریایی و عدم تخصیص ارز حتی برای کالاهای اساسی در حاشیه نشست "اطلس تجارت ایران"، افزود: بسیاری از تجار خرد معتقدند دولت به تصور اینکه هرچه تعداد واردکنندگان کمتر باشد، بهتر میتواند این حوزه را کنترل کند و در تله انحصار افتاده است. این وضعیت باعث گره زدن معیشت و سفره مردم به واردکنندگان خاص شده و منابع ارزی را هدر داده است؛ در صورتی که تجار خرد میتوانند حتی بدون نیاز به ارز یارانهای و در قبال ارز حاصل از صادرات خود، اقدام به واردات نهادههای دامی کنند. وی بهبود وضعیت خودرو پس از تغییر رویه در واردات را از جمله تجربههای موفق در این زمینه دانست.
مدنی در پایان گفت: اندیشکده حکمرانی هوشمند آمادگی دارد این موارد را به ذینفعان و ذیربطان این حوزه منتقل کند. امیدواریم با ایجاد یک گفتمان مشترک میان اتاقهای بازرگانی، تجار و نهادهای ذیربط، با امکان واردات غیرمتمرکز، پدیدههای شبه انحصار در وضعیت موجود رفع و سفره مردم کوچکتر نشود.
