فاجعه در راه است: تولیدکنندگان نساجی برای بقا با هم می‌جنگند!

صنعت نساجی ایران، به عنوان یکی از پیشران‌های اقتصاد کشور، با چالش جدی در تامین مواد اولیه پلیمری مواجه شده است. چیپس پلی‌استر (PET) و گرانول پلی‌پروپیلن (PP) که ستون فقرات صنایع پایین‌دست نساجی را تشکیل می‌دهند، در هفته‌های اخیر شاهد کمبود عرضه و رقابت شدید در بازار بوده‌اند.

تشدید رقابت و ابطال معاملات در بورس کالا

بر اساس گزارش‌های دریافتی، رقابت در خرید مواد اولیه پلیمری نساجی به شدت افزایش یافته و این وضعیت منجر به ابطال معاملات گرانول پلی‌پروپیلن در بورس کالا به دلیل رقابت بیش از حد شده است. بررسی‌های انجمن صنایع نساجی ایران نشان می‌دهد که بازار با عدم تعادل مواجه بوده و خریداران واقعی به دلیل محدودیت عرضه و کمبود سهمیه، مجبور به رقابت با تعاونی‌های کوچک و حتی واحدهای غیرمرتبط با صنعت نساجی شده‌اند.

ریشه‌های کمبود و عدم تعادل در عرضه

• حوزه پلی‌استر: پتروشیمی شهید تندگویان تنها تامین‌کننده چیپس پلی‌استر نساجی است. کاهش عرضه این ماده در تابستان گذشته و تمرکز تقاضا در پاییز، منجر به تشدید کمبود شده است.
• حوزه پلی‌پروپیلن: علی‌رغم وجود 7 تولیدکننده داخلی، میزان عرضه به شدت کاهش یافته و تعداد خریداران در بورس به بیش از 700 نفر رسیده که رصد و کنترل آن‌ها را پیچیده کرده است.
• خریدهای غیرمرتبط: بخشی از خریدهای عمده توسط تعاونی‌های کوچک یا واحدهای غیرمرتبط مانند تولیدکنندگان لوله و اتصالات PVC صورت می‌گیرد که به تشدید رقابت دامن زده است.

پیامدهای مخرب بر تولید و معیشت

این وضعیت تاثیرات منفی گسترده‌ای بر صنایع مختلف و سفره خانوار گذاشته است:

• اختلال در تولید صنایع نساجی: کمبود مواد اولیه منجر به توقف یا کاهش تولید نخ، گونی، منسوجات بی‌بافت و فرش ماشینی شده است.
• مشکل در صنایع بهداشتی و پزشکی: تولید محصولاتی چون پوشک، لباس بیمارستانی و سایر لایه‌های بی‌بافت با موانع جدی روبرو شده است.
• تأثیر بر بسته‌بندی: کسری مواد اولیه، چرخه تولید در بخش بسته‌بندی مواد غذایی و صنعتی مانند آرد، شکر و سیمان را مختل کرده است.
• فشار اقتصادی بر خانوار: افزایش قیمت محصولات نهایی ناشی از کمبود مواد اولیه، سبد معیشتی خانوار را تحت تاثیر قرار داده است.
• کاهش راندمان پتروشیمی‌ها: تغییرات مکرر در گریدها و توقف تولید برای تعدیل عرضه، بهره‌وری واحدهای پتروشیمی را کاهش داده است.

راهکارهای پیشنهادی برای بازگشت تعادل

انجمن صنایع نساجی ایران با ارائه راهکارهایی، خواستار مدیریت فوری بازار توسط وزارت صنعت است:

• پلی‌استر (PET):
  • ادامه عرضه حداقل 6500 تن در هفته تا پایان سال.
  • تخصیص فوری ارز برای واردات جایگزین و کاهش رقابت غیرضروری.
  • جلوگیری از تجمع تقاضا در پاییز و کاهش فشار روانی بازار.
• پلی‌پروپیلن (PP):
  • اصلاح الگوریتم توزیع سهمیه در بورس برای رعایت عدالت.
  • شناسایی و محدود کردن واحدهای غیرمرتبط از طریق طرح «افق».
  • تخصیص ارز به خریداران تخصصی برای خروج از بورس.
  • تعلیق موقت سهمیه‌ها تا زمان شفافیت کامل در وضعیت خریدها.

انجمن صنایع نساجی آمادگی خود را برای همکاری با نهادهای ذیربط جهت اجرای این پیشنهادات اعلام کرده است. اقدامات کوتاه‌مدت بر کاهش فشار بر واحدهای تولیدی و اقدامات بلندمدت بر افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی‌ها و تامین ارز تمرکز دارد. با توجه به نزدیک شدن به ماه آذر و تعیین سهمیه‌های ماهانه، اجرای سریع راهکارهای پیشنهادی برای بازگرداندن تعادل به زنجیره تولید و حمایت از معیشت خانوار امری ضروری به نظر می‌رسد.