حقوق کارگران؛ افشای رقم نهایی که دولت پنهان کرده بود!

با آغاز مذاکرات تعیین حداقل دستمزد سال ۱۴۰۵، اختلاف قابل توجه میان هزینه واقعی زندگی کارگران و دستمزد مصوب، به موضوع محوری بحث‌ها و گمانه‌زنی‌های اقتصادی تبدیل شده است. نمایندگان کارگری بر لزوم تأمین زندگی واقعی کارگران از طریق تعیین سبد معیشت مناسب تأکید دارند و ارقامی چون ۲۷ میلیون تومان را مطالبه می‌کنند. این امر مستلزم افزایش دستمزد ۵۰ تا ۷۰ درصدی برای جبران عقب‌ماندگی‌های مزدی سال‌های گذشته است.

گمانه‌زنی‌ها درباره افزایش دستمزد ۱۴۰۵

با شروع جلسات کمیته مزد شورای عالی کار، پیش‌بینی‌ها در خصوص سقف افزایش دستمزد به موضوعی داغ در محافل اقتصادی بدل شده است. برخی منابع احتمال افزایش ۳۵ تا ۴۵ درصدی نسبت به سال گذشته را مطرح می‌کنند و دریافت کامل (حقوق و مزایا) کارگران را بین ۱۷ تا ۲۰ میلیون تومان محتمل می‌دانند. نمایندگان کارگری بر اهمیت تمرکز دولت بر سبد معیشت واقعی و نرخ تورم، به عنوان محورهای کلیدی بودجه سالانه و وضعیت سفره خانوار، تأکید دارند.

اهمیت سبد معیشت در تعیین حداقل دستمزد

سبد معیشت به عنوان یکی از معیارهای اصلی تعیین حداقل دستمزد در ایران، با شکافی فاحش میان مبلغ مصوب و هزینه واقعی زندگی روبروست. نهادهای کارگری بارها خواستار بازنگری در روش محاسبه سبد معیشت شده‌اند تا دستمزدها با واقعیت‌های اقتصادی زندگی کارگران همخوانی یابد. طبق ماده ۴۱ قانون کار، شورای عالی کار موظف به تعیین حداقل دستمزد با در نظر گرفتن نرخ تورم و هزینه سبد معیشت است.

ضرورت به‌روزرسانی سبد معیشت

با توجه به تورم بالا و تغییرات سریع هزینه‌های زندگی، بسیاری از کارشناسان و نمایندگان کارگری معتقدند سبد معیشت باید با دقت و به‌روزرسانی بیشتری محاسبه شود تا قدرت خرید واقعی کارگران حفظ گردد. این سبد شامل اقلام ضروری چون غذا، پوشاک، مسکن، درمان، آموزش و حمل‌ونقل است و هدف آن تعیین حداقل هزینه‌های لازم برای یک زندگی شرافتمندانه است. عدم همخوانی دستمزد با سبد معیشت واقعی، منجر به فقر، کاهش قدرت خرید، نارضایتی اجتماعی، افت بهره‌وری و تشدید نابرابری اقتصادی می‌شود.

محاسبه سبد معیشت و شکاف مزدی

در سال ۱۴۰۴، هزینه سبد معیشت حدود ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برآورد شده است. برخی فعالان کارگری معتقدند روش فعلی محاسبه، که میانگین هزینه‌ها در شهرها را لحاظ می‌کند، نادرست است؛ چراکه هزینه‌های زندگی در کلان‌شهرها به دلیل قیمت مسکن و حمل‌ونقل، بسیار بالاتر است. بر این اساس، اصلاح روش محاسبه می‌تواند عدد واقعی سبد معیشت را حداقل ۲۵ درصد افزایش دهد. گزارش‌های میدانی در شهریور ۱۴۰۳ نشان داد که سبد معیشت حدود ۳۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بوده، در حالی که حداقل دستمزد برای کارگر با ۱.۳ فرزند، ۱۰ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان و تنها ۲۹.۶ درصد از هزینه واقعی زندگی را پوشش می‌داده است.

سناریوهای احتمالی دستمزد ۱۴۰۵

با در نظر گرفتن تورم پیش‌بینی‌شده بین ۳۵ تا ۴۵ درصد و با فرض حداقل دستمزد پایه پایان ۱۴۰۴ برابر با ۱۰٫۳۹ میلیون تومان، سه سناریو برای افزایش دستمزد سال آینده قابل تصور است: سناریوی کم‌برآورد (تورم ۳۵ درصد): دستمزد حدود ۱۴٫۰۳ میلیون تومان؛ سناریوی میانه (تورم ۴۰ درصد): دستمزد حدود ۱۴٫۵۴ میلیون تومان؛ و سناریوی بدبینانه (تورم ۴۵ درصد): دستمزد حدود ۱۵٫۰۶ میلیون تومان. این ارقام نشان‌دهنده افزایش دستمزد بین ۲۰ تا ۵۰ درصد است. با این حال، کارشناسان کارگری هشدار می‌دهند که تعیین دستمزد صرفاً بر اساس تورم، شکاف معیشتی را پر نمی‌کند و باید مبنای واقعی تعیین دستمزد، خط فقر و سبد معیشت واقعی باشد.