خداحافظی با گرانی/ جایگزین‌های خوش‌عطر برنج طارم و هاشمی آمدند
آیا کابوس خشکسالی و شالیزارهای تشنه در حال پایان است؟ در حالی که خبرهای نگران‌کننده از کاهش منابع آبی و احتمال گران شدن برنج، سفره‌های مردم را تهدید می‌کرد، محققان ایرانی از یک «دستاورد بزرگ» رونمایی کردند. معرفی ارقام جدید برنج که نه تنها با آب کم کنار می‌آیند، بلکه محصولی دو برابر شالیزارهای سنتی می‌دهند، می‌تواند معادله امنیت غذایی کشور را تغییر دهد. اما این برنج‌های جدید چه ویژگی‌هایی دارند و آیا مزه برنج ایرانی را حفظ کرده‌اند؟
شاید عجیب‌ترین بخش گزارش مؤسسه تحقیقات برنج، استفاده از فناوری هسته‌ای برای نجات سفره‌های مردم باشد. به گفته مریم حسینی چالشتری، رئیس این مؤسسه، با همکاری پژوهشکده کشاورزی هسته‌ای، دو رقم جدید به نام‌های «کیان» و «هستی» اصلاح شده‌اند که رسماً با خشکسالی می‌جنگند.
این برنج‌ها ویژگی حیرت‌انگیزی دارند: اگر در آخر فصل کشت، آب قطع شود، می‌توانند ۳۰ تا ۴۰ روز بی‌آبی مطلق را تحمل کنند و همچنان محصول بدهند! عملکرد این ارقام در شرایط نرمال تا ۶ تن در هکتار است که عددی بسیار مطلوب برای کشاورزان محسوب می‌شود.
برنج «کویر»؛ کشت در زمین خشک؟
نام‌گذاری یکی از ارقام جدید به نام «کویر» پیامی واضح دارد. این اولین رقم برنج «هوازی» کشور است که مخصوص «خشکه‌کاری» طراحی شده است. یعنی دیگر نیازی نیست شالیزار پر از آب باشد! این روش دقیقاً همان حلقه‌ی گمشده‌ای است که برای مناطقی با منابع آبی محدود نیاز بود. با توسعه کشت این رقم، عملاً مصرف آب به شدت کاهش می‌یابد و تولید برنج حتی در شرایط تغییر اقلیم نیز متوقف نخواهد شد.
خداحافظی با برداشت‌های کم؛ سلام به رکوردهای ۷ تنی
یکی از دلایل گرانی برنج، برداشت کم محصول در هر هکتار است. اما ارقام جدیدی مثل «رش»، «تیسا»، «طلوع» و «هلال» آمده‌اند تا این قاعده را بشکنند. این ارقام با عملکرد بیش از ۷ تن در هکتار، طول دوره رشد کوتاه‌تری دارند و زودتر به دست می‌آیند. این یعنی کشاورز با همان میزان زمین و آب کمتر، محصول بیشتری برداشت می‌کند که در نهایت می‌تواند به تعدیل قیمت‌ها در بازار کمک کند.
آیا عطر و طعم قربانی شده است؟
نگرانی همیشگی مصرف‌کنندگان ایرانی این است که برنج‌های پرمحصول، عطر و طعم برنج‌های محلی (مثل هاشمی و دم‌سیاه) را ندارند. اما خبر خوب اینجاست که گروهی از ارقام جدید دقیقاً برای حل این مشکل معرفی شده‌اند.
ارقامی مانند «گیلانه»، «گیلار»، «آنام» و «تی‌تی» با هدف جایگزینی توده‌های محلی طراحی شده‌اند. آن‌ها کیفیت پخت و عطر بسیار عالی (مشابه ارقام محلی) دارند اما عملکردشان بین ۵.۵ تا ۶.۷ تن در هکتار است (بسیار بیشتر از ارقام قدیمی).
نتیجه‌گیری
علم کار خود را کرده است. اکنون با معرفی این سبد متنوع از بذرها (مقاوم به سرما، خشکی و کم‌آبی)، همه چیز برای یک جهش تولید مهیاست. اگر دستورالعمل‌های به‌زراعی رعایت شود و این بذرها به درستی توزیع گردند، می‌توان امیدوار بود که نه‌تنها کشاورزان سود بیشتری ببرند، بلکه برنج ایرانی با قیمتی منطقی‌تر به دست مصرف‌کننده برسد.
