هزینه وحشتناک دلاری تولید هر خودرو در ایران؛ آیا توان خرید داریم؟
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به چالش‌های صنعت خودرو، از جمله مونتاژکاری، ارز، قیمت‌گذاری دستوری، تحریم و وضعیت خودروسازان در تولید خودرو پرداخته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس: مونتاژکاری، صنعت خودروی ایران را به انحراف کشانده است
مصرف ۲ هزار دلاری ارز برای تولید هر خودرو
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «پایش دوره‌ای شاخص‌های ترسیم‌کننده وضعیت صنعت خودرو» اعلام کرده است که برای تولید هر خودرو در داخل کشور به طور میانگین ۲ هزار دلار ارز مصرف می‌شود. این گزارش تاکید می‌کند که نبود یک نظام انگیزشی کارآمد و ساختار تعرفه‌ای نامناسب، صنعت خودروسازی ایران را به سمت مونتاژکاری سوق داده است.
دلایل گرایش به مونتاژکاری
عدم تناسب بین هزینه تمام شده و قیمت‌گذاری دستوری، افزایش هزینه‌های اولیه و سود کمتر، شرکت‌های خودروسازی را به سمت تولید خودروهای مونتاژی هدایت کرده است. مونتاژکاری به عنوان یک راهکار کوتاه‌مدت و کم‌هزینه، امکان ورود سریع‌تر محصول به بازار را بدون پذیرش ریسک تولید فراهم می‌آورد. چالش‌های اقتصادی، تحریم‌ها، فقدان زیرساخت‌های فناوری و عدم حمایت از خودروسازان، این گرایش را تشدید کرده است.
سهم مونتاژکاران از منابع ارزی
بر اساس گزارش بانک مرکزی، صنایع حمل و نقل و خودرو از ابتدای سال جاری تا ۱۷ آبان، ۵ میلیارد و ۲۹۶ میلیون دلار ارز از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران دریافت کرده‌اند که ۲۱ درصد کل ارز تخصیصی به صنایع را شامل می‌شود. بیش از نیمی از این منابع ارزی به شرکت‌هایی اختصاص یافته که فعالیت اصلی آن‌ها مونتاژ خودروهای خارجی است، نه تولید واقعی. این امر موجب شده تا سهم مونتاژکاران از منابع ارزی تقریباً دو برابر شود.
عوامل تشدیدکننده بحران در صنعت خودرو
کارشناسان معتقدند چالش‌هایی نظیر قیمت‌گذاری دستوری با دخالت نهادهایی چون سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و شورای رقابت، ناترازی انرژی، زیان انباشته، افزایش هزینه‌های تولید و محدودیت در تخصیص ارز، منجر به کاهش آمار تولید و گرایش به مونتاژکاری شده است.
کاهش ۱۲ درصدی تولید خودرو
بررسی تولید سه خودروساز بزرگ کشور در نیمه نخست امسال نشان می‌دهد که تولید در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۲ درصد کاهش یافته و مجموعاً ۴۰۴ هزار و ۴۶۱ دستگاه خودرو تولید شده است که ۵۶ هزار و ۱۲۲ دستگاه کمتر از سال قبل است. هرچند، شرکت ایران خودرو روند مثبتی در تولید نشان می‌دهد.
نیاز به اصلاح سیاست‌ها
امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو، بیان می‌دارد که سیاست‌گذاری و قوانین مجلس و دولت، تولیدکنندگان را به سمت مونتاژکاری سوق می‌دهد. دو شرکت بزرگ خودروساز نیز به این سمت گرایش یافته‌اند و بخش داخلی‌سازی باقی‌مانده زیان‌ده است. زیان انباشته ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی در ایران خودرو و سایپا، روند تولید را کند کرده و مونتاژکاران سود بیشتری کسب می‌کنند. در مجموع، سیاست‌گذاری فعلی، قیمت‌گذاری دستوری و ساختار تعرفه‌ای، خودروسازان را از مسیر تولید واقعی به سمت مونتاژکاری و واردات هدایت کرده است و این روند نیازمند اصلاحات اساسی در قوانین و سیاست‌ها است.
