خصوصی‌سازی ایران‌خودرو: خیانت آشکار یا نجات اقتصادی؟ مخالفان بخوانند!
خصوصی‌سازی ایران‌خودرو طبق اصل ۴۴، راهکاری برای خروج از زیان‌دهی و بهبود تولید با وجود تحریم‌ها و مدیریت دولتی است.
سال گذشته، زمزمه واگذاری مدیریت «ایران خودرو» به بخش خصوصی سهامدار به‌صورت جدی مطرح شد. ایران‌خودرو، بزرگترین مجموعه خودروسازی کشور، می‌بایست ۱۷ سال پیش در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی خصوصی‌سازی می‌شد، اما مخالفت‌ها و مقاومت‌ها باعث عقب افتادن این فرآیند به مدت نزدیک به دو دهه گردید.
ریشه‌های مخالفت با خصوصی‌سازی
مخالفت‌ها بر دو محور ترس و منافع شکل گرفته بود؛ از سویی ترس از بیکاری کارگران، سوء‌مدیریت و ورشکستگی و از سوی دیگر، منافع حاصل از استخدام‌های سفارشی، شرکت‌ها و قراردادهای ویژه که خودروسازان دولتی را به حیاط خلوتی برای برخی دستگاه‌ها و نهادها تبدیل کرده بود.
تکمیل فرآیند واگذاری
با جدی شدن موضوع واگذاری، مخالفت‌ها افزایش یافت. با این حال، تصریحات قانونی، تأکیدات مقام معظم رهبری، عزم شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و حمایت رئیس‌جمهور، پروسه انتقال مدیریت بزرگترین مجموعه خودروسازی کشور را در بهمن ماه به اتمام رساند و بخش خصوصی سهامدار، سکان هدایت این مجموعه را به دست گرفت.
شرایط ابتدایی پس از واگذاری
در زمان انتخاب اعضای جدید هیئت‌مدیره، «ایران خودرو» مجموعه‌ای زیان‌ده با بدهی انباشته بود. تحریم‌ها و شرایط اقتصادی همچنان بر صنعت خودروسازی سایه افکنده بود و کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد تنها سه ماه پس از واگذاری، رویارویی نظامی ایران با رژیم صهیونیستی و آمریکا شرایط ویژه‌ای را به کشور تحمیل کند.
تبعات اقتصادی و تشدید تحریم‌ها
اگرچه جنگ تحمیلی کوتاه بود، اما تبعات بین‌المللی، سیاسی و اقتصادی آن ادامه یافت. فعال شدن مکانیسم ماشه در تابستان ۱۴۰۴، منجر به بازگشت و تشدید تحریم‌های قدیمی، به‌ویژه علیه صنعت خودروسازی شد. این شرایط همراه با رشد قیمت دلار، نوسانات ارزی و افزایش تورم، منجر به منفی شدن شاخص تولید در صنعت خودروسازی شد؛ به‌گونه‌ای که در هفت ماه ابتدایی سال، تولید خودرو بیش از ۱۳ درصد کاهش یافت.
مقایسه آماری تولید در ایران خودرو و سایپا
آمارها نشان می‌دهد که سایپا، بزرگترین خودروساز دولتی، در مهرماه امسال ۴۳ درصد کاهش تولید نسبت به سال گذشته داشته و در هفت ماه ابتدایی سال نیز با افت ۳۳ درصدی مواجه بوده است. این در حالی است که ایران خودرو با مدیریت بخش خصوصی، روند معکوسی را تجربه کرده است.
عملکرد ایران خودرو پس از واگذاری
در مهرماه امسال، ایران خودرو ۶۰ هزار دستگاه تولید کرد که نسبت به سال گذشته ۱۸ درصد رشد داشته است. همچنین در هفت ماه ابتدایی سال، تولید این مجموعه با ۹.۵ درصد رشد به ۳۲۸ هزار دستگاه رسیده است. ایران خودرو در این دوره، ۵۶ درصد از سهم تولید کشور را به خود اختصاص داد و ۱۱ درصد رشد در سهم تولید کل نسبت به سال گذشته را تجربه کرد.
دستاوردها در اوج چالش‌ها
ایران خودرو در مهرماه، ۱۰۰ درصد برنامه‌های خود را محقق کرد و حتی در تحقق برنامه‌های سالانه، ۱۵ درصد فراتر از سقف تعیین‌شده عمل نمود. این مجموعه نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸ درصد رشد فروش داشته و توانسته از روند زیان‌دهی خارج شود. این موفقیت‌ها در شرایطی حاصل شده که اکثر شاخص‌های اقتصادی کشور منفی بوده و صنعت خودروسازی در مجموع با کاهش تولید مواجه است.
پاسخ به مخالفان
این آمارها پرسش مهمی را برای مخالفان سرسخت خصوصی‌سازی ایران خودرو مطرح می‌کند: تأخیر ۱۷ ساله در اجرای اصل ۴۴ و واگذاری این مجموعه، چه هزینه‌هایی را به صنعت خودروسازی و شهروندان تحمیل کرد و چه فرصت‌هایی را از دست رفت؟
