بازار سیاه کارت مترو راه افتاد / فروش بلیت با شارژ نامحدود!

برای یک کارمند یا دانشجویی که روزانه مجبور به استفاده از حمل‌ونقل عمومی است، معادله روشن است. هزینه‌های خرد و روزانه شارژ کارت بلیت، در پایان ماه به رقمی قابل توجه تبدیل می‌شود که مستقیماً بر بودجه خانوار فشار می‌آورد. در چنین شرایطی، پرداخت یک مبلغ هنگفت اولیه، مانند ۲.۵ میلیون تومان برای یک کارت با اعتبار یک‌ساله، یک سرمایه‌گذاری کاملاً منطقی به نظر می‌رسد. خریدار با این کار، خود را از تورم احتمالی کرایه‌ها در طول سال بیمه کرده و از دغدغه تکراری و فرسایشی شارژ کارت خلاص می‌شود. این بازار، پاسخی مستقیم به گران شدن یک سرویس عمومی ضروری و تلاش طبقه متوسط برای مدیریت هزینه‌های خود در یک اقتصاد تورمی است.

وقتی «امتیاز» به «کالا» تبدیل می‌شود

اما منبع این کارت‌های ارزشمند کجاست؟ آگهی‌ها به وضوح به این سوال پاسخ می‌دهند: **«نوع کارت: اقشار خاص جانبازی». این کارت‌ها که به عنوان یک سیاست حمایتی و یارانه‌ای از سوی دولت و شهرداری برای گروه‌های خاصی از جامعه (مانند جانبازان، معلولان و...) در نظر گرفته شده‌اند، حالا به یک دارایی قابل نقد شدن تبدیل شده‌اند.

فروشنده کارت، که خود جزو اقشار خاص است، احتمالاً با یک محاسبه اقتصادی دیگر به این نتیجه رسیده که نقدینگی حاصل از فروش این امتیاز، گره بزرگ‌تری از زندگی او باز می‌کند تا استفاده رایگان از حمل‌ونقل. مبلغ ۲.۵ میلیون تومان پول نقد، برای او ارزش آنی بیشتری از یک سال رفت‌وآمد رایگان دارد. به این ترتیب، یارانه‌ای که برای هدف مشخصی طراحی شده بود، از چرخه اصلی خود خارج شده و در یک بازار غیررسمی، بین دو شهروند که هر دو تحت فشار اقتصادی هستند، دست به دست می‌شود. یکی نیاز به پول نقد دارد و دیگری به دنبال کاهش هزینه‌های جاری است و این «بازار سیاه» نقطه تلاقی نیازهای این دو گروه است.

از ۲.۵ میلیون تا ۱۹ میلیون؛ سقف این بازار کجاست؟

در حالی که اکثر آگهی‌ها در بازه قیمتی ۲ تا ۲.۵ میلیون تومان قرار دارند، یک آگهی در منطقه جمهوری با قیمت باورنکردنی ۱۹ میلیون تومان، شوک بزرگی به این بازار وارد کرده است. فارغ از اینکه این رقم یک خطای تایپی باشد یا نشان‌دهنده یک کارت با ویژگی‌های بسیار خاص، وجود چنین عددی به تنهایی گویای ارزش فوق‌العاده «دسترسی نامحدود» به حمل‌ونقل عمومی در ذهن شهروندان است. این پدیده، یک زنگ خطر اقتصادی است که نشان می‌دهد هزینه حمل‌ونقل به قدری برای شهروندان سنگین شده که حاضرند برای رهایی از آن، معادل قیمت یک موتورسیکلت کارکرده را برای یک کارت پلاستیکی بپردازند. این بازار، آینه تمام‌نمای اقتصاد شهری است؛ جایی که یک خدمت عمومی در حال تبدیل شدن به یک کالای سرمایه‌ای است و شهروندان برای بقا در این اکوسیستم پرهزینه، به ابداع راه‌حل‌های اقتصادی غیرمتعارف روی آورده‌اند.