نقشه ارزی دولت فاش شد / ۳۱ میلیارد دلار ارز در ۷ ماه کجا رفت؟
بانک مرکزی در گزارشی شفاف، از تخصیص ۳۰ میلیارد و ۶۸۴ میلیون دلار ارز برای چرخاندن چرخ‌های اقتصاد کشور از ابتدای سال تا ۱۹ مهرماه خبر داد.
این آمار که حکم نقشه راه ارزی دولت را دارد، نشان می‌دهد که بخش صنعت و تجارت با دریافت حدود ۷۲ درصد از این منابع، برنده اصلی تخصیص ارز بوده است. در سوی دیگر، ۸ میلیارد دلار نیز برای تأمین امنیت غذایی و دارویی کشور هزینه شده که در صدر آن، واردات ذرت و دانه‌های روغنی به عنوان خوراک دام قرار دارد؛ واقعیتی که وابستگی شدید قیمت گوشت و مرغ به واردات را آشکار می‌سازد.
بر اساس آمار منتشر شده از سوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، جریان تخصیص ارز در حدود ۲۰۰ روز ابتدایی سال جاری به سه بخش اصلی تقسیم شده است:
- بخش صنعت و بازرگانی: ۲۱ میلیارد و ۹۹۳ میلیون دلار (معادل ۷۱.۷ درصد کل ارز)
- این بخش که شریان اصلی تولید و صنعت کشور است، شامل واردات مواد اولیه، تجهیزات کارخانجات، قطعات واسطه‌ای و کالاهای تجاری می‌شود. سهم بالای این بخش نشان‌دهنده اولویت دولت برای حفظ گردش چرخ‌های تولید و جلوگیری از توقف واحدهای صنعتی است.
- کالاهای اساسی و دارو: ۷ میلیارد و ۸۴۶ میلیون دلار (معادل ۲۵.۶ درصد کل ارز)
- این ارز برای تأمین امنیت غذایی و نیازهای بهداشتی جامعه تخصیص یافته است. جزئیات این بخش نشان‌دهنده نقاط فشار و وابستگی کشور در حوزه کشاورزی است.
- خدمات و نیازهای غیربازرگانی: ۸۴۵ میلیون دلار (معادل ۲.۷ درصد کل ارز)
- این مبلغ شامل نیازهای ارزی خدماتی مانند ارز دانشجویی، هزینه‌های درمانی، هزینه شرکت‌ها و سایر موارد مشابه می‌شود.
رمزگشایی از سبد ۸ میلیارد دلاری امنیت غذایی
نگاهی دقیق‌تر به جزئیات تخصیص ارز برای کالاهای اساسی، اولویت‌ها و آسیب‌پذیری‌های اقتصاد ایران را به وضوح نشان می‌دهد. جدول زیر، ۱۰ قلم اصلی واردات اساسی را بر اساس ارز تخصیص یافته رتبه‌بندی می‌کند:
| رتبه | نام کالا | ارز تخصیص یافته (میلیون دلار) | تحلیل کوتاه و اهمیت |
|---|---|---|---|
| ۱ | ذرت (خوراک دام) | $۱,۷۰۰ | پاشنه آشیل بازار گوشت و مرغ: این عدد عظیم نشان می‌دهد تولید پروتئین در کشور به شدت به واردات خوراک دام وابسته است. |
| ۲ | دانه‌های روغنی | $۱,۱۰۰ | وابستگی به روغن خام: نیاز بالا به واردات دانه‌های روغنی برای تولید روغن خوراکی در داخل. |
| ۳ | انواع روغن خام، نباتی و پالم | $۱,۰۰۰ | تکمیل زنجیره روغن: واردات مستقیم روغن خام برای تأمین نیاز بازار و صنایع غذایی. |
| ۴ | برنج | $۵۸۸ | تنظیم بازار داخلی: واردات برنج برای کنترل قیمت و جبران کسری تولید داخل. |
| ۵ | جو (خوراک دام) | $۵۲۰ | دومین رکن خوراک دام: پس از ذرت، جو نقش مهمی در زنجیره تأمین خوراک دام دارد. |
| ۶ | گندم | $۳۷۵ | کالای استراتژیک: با وجود خودکفایی نسبی، واردات گندم برای حفظ ذخایر استراتژیک و تأمین نیاز برخی صنایع همچنان ضروری است. |
| ۷ | گوشت قرمز گرم و منجمد | $۳۲۹ | کنترل قیمت گوشت: واردات مستقیم گوشت به منظور تنظیم قیمت در بازار مصرف. |
| - | سایر کالاها و دارو | $۲,۲۳۴ | این بخش شامل دارو، تجهیزات پزشکی و سایر کالاهای اساسی می‌شود که جزئیات آن اعلام نشده است. |
| جمع | کالاهای اساسی و دارو | $۷,۸۴۶ | - |
نتیجه‌گیری تحلیلی
آمار ۳۱ میلیارد دلاری بانک مرکزی یک پیام روشن دارد: اولویت اصلی دولت، جلوگیری از توقف تولید (با تخصیص ۷۲٪ ارز به صنعت) و مهار تورم در کالاهای اساسی (با تزریق ۸ میلیارد دلار به بازار غذا و دارو) است. تمرکز ویژه بر واردات خوراک دام (مجموعاً ۲.۲ میلیارد دلار برای ذرت و جو) نشان می‌دهد که دولت برای کنترل قیمت مرغ و گوشت، راهی جز تأمین ارز واردات نهاده‌ها نمی‌بیند. این گزارش، ضمن نمایش قدرت بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز، یک زنگ خطر دائمی را نیز به صدا در می‌آورد: تا زمانی که وابستگی در تولید خوراک دام و دانه‌های روغنی کاهش نیابد، امنیت غذایی و ثبات قیمت‌ها در ایران همچنان به نرخ ارز و جریان واردات گره خورده خواهد بود.
