خبر مهمی که کارگران باید بخوانند

کارگران برای اثبات اشتغال خود دیگر محدود به ارائه قرارداد کتبی یا لیست بیمه نیستند و می‌توانند با ارائه مدارک جایگزین، حقوق قانونی خود را در مراجع ذی‌ربط پیگیری کنند. این اقدام به منظور تسهیل دسترسی کارگران به حق و حقوقشان و کاهش موانع اداری اتخاذ شده است و کارشناسان حقوق کار معتقدند می‌تواند به افزایش عدالت در روابط کاری کمک کند.

در پی برخی مشکلات کارگران در پیگیری حقوق خود به‌دلیل نداشتن قرارداد رسمی یا عدم پرداخت بیمه از سوی کارفرما، چک‌لیست اثبات اشتغال کارگران از سوی کارشناسان بیانگر این است که می‌تواند به عنوان ابزاری حمایتی در مراجع حل اختلاف مورد استناد قرار گیرد.

بر اساس این چک‌لیست، در زمان شکایت کارگران از کارفرمایان، لزومی به ارائه قرارداد مکتوب کار یا لیست بیمه تأمین اجتماعی نیست و کارگر می‌تواند با استفاده از دیگر مدارک و شواهد، اشتغال خود را نزد کارفرما به اثبات برساند. این اقدام در راستای حمایت از کارگرانی است که به‌صورت غیررسمی یا بدون قرارداد مکتوب مشغول به کار هستند، اما در صورت بروز اختلاف، از اثبات رابطه کار محروم می‌مانند.

یکی از مهم‌ترین ارکان رسیدگی به شکایات کارگری، اثبات وجود رابطه کاری میان کارگر و کارفرما است. در بسیاری از پرونده‌های هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف، کارگران به دلایلی همچون عدم پرداخت حقوق، نپرداختن حق بیمه، اخراج غیرقانونی یا رعایت‌نشدن سایر حقوق قانونی خود، از کارفرما شکایت می‌کنند. اما اگر نتوانند اشتغال خود را نزد آن کارفرما به صورت مستند و قابل قبول اثبات کنند، عملاً شکایت‌شان بی‌نتیجه خواهد ماند.

در مواردی که قرارداد کار به‌صورت مکتوب تنظیم نشده یا اسناد رسمی از رابطه کاری وجود ندارد، کارگر باید با ارائه مدارک و شواهد دیگری، وجود اشتغال خود را ثابت کند. این موضوع نه‌تنها در تعیین صحت شکایت، بلکه در مشخص‌شدن نوع رابطه کاری، میزان سابقه، حقوق و مزایا و حتی رأی نهایی مراجع حل اختلاف تأثیرگذار است. به همین دلیل، آشنایی با انواع مدارک اثبات اشتغال کارگران برای هر فردی که در فضای کار فعالیت دارد – چه کارگر و چه کارفرما – امری ضروری و غیرقابل چشم‌پوشی است.

چه مدارکی می‌تواند اشتغال را اثبات کند؟

وحید حاجی زاده مشاور قانون کار و منابع انسانی در این باره می‌گوید: مدارک و مستنداتی از جمله موارد زیر برای اثبات اشتغال مورد پذیرش قرار گرفته‌اند شامل قرارداد کار، فیش حقوقی، معرفی نامه‌های صادره، گواهی اشتغال، احکام پرسنلی، لیست حضور و غیاب، فاکتور‌های خرید اموال، لیست بیمه، پرینت حساب بانکی، آزمایش‌های بدو استخدام، گزارش‌های بازرسین کار وسایر مدارکی که عرفاً اشتغال کارگر را نشان می‌دهند. در زمان شکایت کارگران از کارفرمایان، الزاما نیازی به قرارداد کار و یا لیست بیمه نیست و با توجه به مواردی که در چک لیست مشخص شده است کارگر می‌تواند اشتغال خود را نزد کارفرما اثبات کند.

مراجع رسیدگی به اختلافات کارگری (هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار) با بررسی این مدارک و در صورت احراز رابطه کار، می‌توانند به نفع کارگر رأی صادر کنند.

کارشناسان بازار کار این اقدام را گامی مثبت در حمایت از کارگران فاقد قرارداد رسمی می‌دانند. چرا که بسیاری از کارگران به دلایل مختلف از جمله کوتاه‌مدت بودن کار، توافق شفاهی یا امتناع کارفرما، فاقد قرارداد مکتوب یا بیمه هستند و در صورت اختلاف، عملاً امکان پیگیری حقوق خود را از دست می‌دهند.

چک لیستی که مطرح شد، می‌تواند عدالت بیشتری در روابط کار برقرار کرده و باعث شود کارفرمایان نسبت به تنظیم قرارداد و بیمه کارگران مسئولانه‌تر رفتار کنند.