این شما و این سیستم عجیب تامین بنزین تهران!
پایین بودن کیفیت بنزین تولیدی در کشور، آثار متعددی بر زندگی شهروندان گذاشته است. این بار مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران از تامین بنزین تهران از طریق پالایشگاه اراک و اصفهان خبر داده است. موضوعی که نشان می‌دهد مسئولان تحمیل هزینه حمل‌ونقل را راحت‌تر از هزینه توسعه تولید بنزین باکیفیت می‌دانند!
کیفیت بنزین تولیدی در کشور همواره از موضوعات نگران‌کننده بوده است. پایین بودن کیفیت بنزین توزیع‌شده نه‌تنها بر سلامت شهروندان و انتشار آلاینده‌ها اثرگذار است، بلکه منجر به افزایش مصرف بنزین نیز می‌شود.
سهم تولید بنزین یورو۴ و یورو۵ به عنوان استانداردهای حداقلی بنزین در سال ۱۴۰۳ به‌طور متوسط به ۲۹.۲ درصد رسید. این بدان معناست که از کل بنزین تولیدی در کشور، ۷۰.۸ درصد آن استانداردهای لازم را ندارند. این موضوع مشکلات متعددی در زمینه تامین سوخت به وجود آورده است.
آن‌طور که محمد صادق عظیمی‌فر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، به رسانه تحلیل بازار توضیح داد: الزامی که برای توزیع سوخت کیفی وجود دارد مانع مصرف بنزین پالایشگاه تهران در تهران است. بنزین تهران از پالایشگاه‌های اراک و اصفهان تامین می‌شود.
با توجه به اظهارات مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، این پرسش مطرح می‌شود که چه توجیهی برای تامین بنزین تهران از پالایشگاه‌های اراک و اصفهان وجود دارد؟
افزایش هزینه حمل‌ونقل برای دسترسی به کیفیت استاندارد
پالایشگاه تهران سابقه طولانی در تولید بنزین دارد و از سال ۱۳۴۶ تاسیس شده است. با این حال به نظر می‌رسد این پالایشگاه توان تامین بنزین باکیفیت برای پایتخت را ندارد و بنزین پایتخت از پالایشگاه‌های اراک و اصفهان به‌دست مردم تهران می‌رسد.
به‌طور متوسط، پالایشگاه‌های اراک و اصفهان به‌ترتیب ۲۷۰ کیلومتر و ۴۳۰ کیلومتر با تهران فاصله دارند.
همچنین چنان‌که فریدون یاسمی، مدیر سابق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه تهران، در دی‌ماه ۱۴۰۳ در جمع خبرنگاران عنوان کرد، متوسط مصرف بنزین در تهران روزانه ۲۲ میلیون لیتر است.
این بدان معناست که برای تامین بیش از ۲۲ میلیون لیتر بنزین در روز، باید بالغ بر ۲۰۰ کیلومتر مسافت طی شود تا بنزین باکیفیت به‌دست مردم پایتخت برسد. طی چنین مسافتی، به‌طور قطعی منجر به افزایش هزینه تامین بنزین پایتخت شده است.
نکته مهم دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که اگر بنزینی که در پالایشگاه تهران تولید می‌شود فاقد استانداردهای محیط‌زیستی مورد نظر است و قابلیت مصرف در تهران را ندارد، این فرآورده به کجا می‌رود؟
آیا بنزینی که استانداردهای لازم را ندارد به شهرهای دیگر کشور ارسال می‌شود تا مردم آن شهرها مجبور به سوخت‌گیری بنزین غیراستاندارد شوند؟ آیا استانداردهای محیط‌زیستی و سلامت عمومی تنها برای ساکنان تهران لحاظ می‌شود؟
چرا پایتخت از تولیدات پالایشگاه خود بی‌نصیب است؟
تامین بنزین تهران از پالایشگاه‌های اراک و اصفهان مستلزم صرف هزینه‌های چشمگیری در حوزه حمل‌ونقل، لجستیک و نگهداری است. این موضوع فشار مضاعفی را بر زیرساخت‌های انتقال سوخت وارد می‌کند و همچنین ریسک‌های زیست‌محیطی و ایمنی ناشی از جابه‌جایی گسترده مواد اشتعال‌زا را افزایش می‌دهد.
حال این پرسش پیش می‌آید که آیا این شیوه تامین، در بلندمدت توجیه اقتصادی و محیط‌زیستی دارد؟ آیا عقلانی نیست که زیرساخت‌های پالایشی در مجاورت مصرف‌کنندگان بنزین در پایتخت، به سطح مطلوبی از توان تولیدی و استانداردهای کیفی ارتقا یابند؟
اگر پالایشگاه تهران از توان یا فناوری لازم برای تولید بنزین مطابق با استانداردهای روز برخوردار نیست، چرا در سال‌های اخیر، اقدام موثری برای نوسازی و ارتقا این پالایشگاه صورت نگرفته است؟
آن‌طور که شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی گزارش داد، عباس محسنی نیکوگفتار، مدیرعامل شرکت پالایش نفت تهران، در روز ۴ فروردین‌ماه ۱۴۰۴ عنوان کرد: پروژه بنزین‌سازی طرح CCR این پالایشگاه یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های محیط‌زیستی پایتخت است.
او ادامه داد: هدف از اجرای این پروژه پیشگیری از خام‌فروشی نفتای موجود در پالایشگاه و افزایش کمّی و کیفی بنزین تولیدی است. با اجرای این طرح پیش‌بینی می‌شود تولید بنزین یورو۵ افزایش یابد. با اجرای این طرح، کل بنزین این پالایشگاه منطبق با مشخصات استاندارد یورو۵ تولید می‌شود.
به نظر می‌رسد پروژه تولید بنزین باکیفیت تازه از امسال آغاز شده است و عملیاتی‌شدن تولید احتمال زیاد چند سال زمان می‌برد. آیا در این سال‌ها روند تامین بنزین تهران از اراک و اصفهان ادامه می‌یابد؟
همچنین شایان ذکر است وابستگی تهران به منابع سوختی خارج از مرزهای استان، می‌تواند در شرایط بحرانی یا اضطراری، چالش‌های جدی برای مدیریت مصرف و حفظ پایداری انرژی به بار آورد. از این رو، چه موانعی در مسیر نوسازی و توسعه پالایشگاه تهران وجود دارد که این‌گونه برای تامین بنزین شهر تهران هزینه تراشیده‌اند؟
