تخم‌مرغ از دسترس خارج می‌شود؟
هزینه تمام‌شده تولید تخم‌مرغ از نرخ آن در بازار پیشی گرفته است. این موضوع باعث متضرر شدن مرغداران و افزایش احتمال بالا رفتن نرخ تخم‌مرغ شده است.
در شرایطی که نرخ گوشت قرمز، گوشت مرغ، کنسرو ماهی تن و... به اوج خود رسیده، تخم‌مرغ می‌توانست جایگزینی برای این محصولات باشد. اما این روزها بازار تخم‌مرغ هم دچار بحران‌هایی شده و نرخ این محصول در آستانه افزایش قرار دارد.
البته برای افزایش نرخ تخم‌مرغ دلایل مختلقی ذکر شده است که هر یک در جایگاه خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار‌ند. در یک سو، مصرف‌کنندگان به دلیل افزایش نرخ محصولات پروتئینی، قدرت خرید خود را از دست داده‌اند و در سوی دیگر تولیدکنندگان هم به دلیل اختلاف زیاد نرخ تمام‌شده تولید با نرخ بازار، مجبور به افزایش نرخ محصولات خود هستند.
حال باید دید درحال‌حاضر بازار تخم‌مرغ در چه وضعیتی قرار دارد و چگونه می‌توان در بازار این محصول ثبات ایجاد کرد؟
بررسی نرخ تخم‌مرغ در بازار
بررسی نرخ تخم‌مرغ حاکی از آن است که تخم‌مرغ سفید در شانه ۳۰ عددی با نرخ ۱۴۶ هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار میگیرد. همچنین تخم‌مرغ تلاونگ در بسته‌بندی‌های ۹ عددی با نرخ ۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
تخم‌مرغ ارگانیک قیمتی برابر با ۲۴۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم دارد. همچنین تخم‌مرغ ۱۵ عددی و ۲۰ عددی تلاونگ به‌ترتیب ۸۹ هزارتومان و ۱۱۲ هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند.
متوسط نرخ تخم‌مرغ در بازار حدود ۴۸ هزار تومان است
ناصر نبی‌پور، رئیس هیات‌مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز درباره وضعیت بازار تخم‌مرغ توضیح داد: بازار تخم‌مرغ در وضعیت وخیمی به سر می‌برد چراکه درحال‌حاضر میانگین نرخ تخم‌مرغ بین ۴۷ هزار تا ۴۸ هزار بوده، ولی نرخ مصوب آن ۵۶ هزار تومان است. علاوه بر نرخ پایین این محصول در بازار، مازاد تولید هم وجود دارد که این موارد باعث متضرر شدن تولیدکنندگان شده است.
او درباره احتمال افزایش نرخ تخم‌مرغ گفت: در شرایط فعلی تولید رشد قابل توجهی داشته است. علاوه بر این، بازار تخم‌مرغ جزو آن دسته از بازارهایی است که با عرضه و تقاضا پیش می‌رود. بنابراین با توجه به مازاد تولید، احتمال افزایش نرخ پایین است. از طرفی نرخ این محصول در بازار باید به نرخ مصوب برسد.
او درباره نرخ تمام‌شده تولید تخم‌مرغ توضیح داد: نرخ تمام‌شده تولید این محصول ۶۴ هزار تومان است؛ اما با متوسط نرخ ۴۷ هزار تا ۴۸ هزار تومان به فروش می‌رسد که تولید بدون برنامه باعث ایجاد این شرایط شده است.
مازاد تولید تخم‌مرغ ۳۰۰ هزار تن است
نبی‌پور درباره میزان تولید تخم‌مرغ تصریح کرد: گفته شده در امسال تولید تخم‌مرغ به حدود یک میلیون و ۳۸۰ هزار تن رسیده است. در صورتی که اگر سرانه مصرف ۱۵ کیلوگرم در نظر گرفته شود، مازاد تولید به حدود ۳۰۰ هزارتن می‌رسد.
این فعال صنفی درباره وضعیت صادرات تخم‌مرغ تشریح کرد: صادرات تخم‌مرغ ۱۳۰ هزار تا ۱۴۰ هزار تن بوده که عراق و افغانستان بیشترین واردات تخم‌مرغ را از ایران انجام دادند. همچنین عراق و افغانستان درصدد خودکفایی در این زمینه هستند که این می‌تواند باعث از دست رفتن بازار صادراتی ایران شود. البته صادرات فقط برای تنظیم بازار داخلی است و راه‌حل مناسبی نیست.
او درباره راهکارهای موجود برای تنظیم بازار این محصول گفت: یکی از راه‌های تنظیم بازار حذف مرغ‌های پیر است که درحال‌حاضر ظرفیت کشتارگاه‌ها برای این کار محدود است.
نبی‌پور درباره مدت‌زمان به ثبات رسیدن بازار عنوان کرد: بازار تخم‌مرغ با عرضه و تقاضا جلو می‌رود. در شرایط فعلی تولید افزایش چشمگیری پیدا کرده و نمی‌توان کالای تولیدشده را نگه داشت چون تخم‌مرغ باید بعد از تولید بلافاصله به بازار عرضه شود. تا زمانی که مرغ‌های چربی‌دار بالای ۹۰ هفته به کشتارگاه تحویل داده نشوند، تنظیم بازار مشکل خواهد بود.
روند نزولی نرخ تخم‌مرغ در ماه رمضان
این فعال صنفی درباره وضعیت نرخ تخم‌مرغ در ایام ماه مبارک رمضان گفت: در ایام ماه مبارک رمضان معمولاً نرخ تخم‌مرغ روند نزولی به خود میگیرد، ولی نرخ مرغ افزایش پیدا می‌کند. همچنین بعید است نرخ تخم‌مرغ بیش از این کاهش پیدا کند زیرا تولیدکننده متضرر می‌شود و باید مرغ خود را به کشتارگاه تحویل دهد.
پیش‌بینی وضعیت بازار تخم‌مرغ
نبی‌پور درباره وضعیت بازار تخم‌مرغ پیش‌بینی کرد: اگر مرغ‌های بالای ۹۰ هفته به‌موقع به کشتارگاه بروند، بازار به تعادل و نرخ تخم‌مرغ به نرخ مصوب یعنی ۵۶ هزار تومان می‌رسد. اگر هم این شرایط فراهم نشود، مرغدار باید زودتر از موعد مرغ خود را به کشتارگاه بفرستد.
او با اشاره به قدرت خرید مردم و شرایط تولیدکنندگان تشریح کرد: تخم‌مرغ یکی از ارزان‌ترین کالاهای پروتئینی است. اما قدرت خرید مردم به حدی کاهش یافته که با همین نرخ هم نمی‌توانند این کالا را تهیه کنند. از طرفی با این قیمت‌ها تولیدکننده هم متضرر می‌شود.
وی افزود: البته امسال تولیدکنندگان توانستند نهاده‌های خود را با نرخ مناسب‌تری تهیه کنند. اگر نهاده‌ها به نرخ سال گذشته بود، قطعاً کنترل این وضعیت بسیار دشوار می‌شد و نرخ تمام‌شده تولید به ۷۰ هزار تومان هم میرسید.
باید برای تنظیم بازار برنامه‌ریزی شود
نبی‌پور برای بهبود این شرایط پیشنهاد داد: باید برای تنظیم بازار و تولید برنامه‌ریزی شود. متاسفانه درحال‌حاضر قانونی به نام تسهیل صدور مجوز کسب‌وکار وضع شده که به واسطه این قانون، ۱۰۰ میلیون مجوز پرورش مرغ تخم‌گذار صادر شده که با مرغ‌هایی که از قبل موجود بوده، میزان آن به ۲۱۰ میلیون تا ۲۲۰ میلیون مرغ می‌رسد. با این مقدار مرغ، میزان تولید تخم‌مرغ هم به سه میلیون تن می‌رسد.
او ادامه داد: این میزان تولید بسیار بالاست. از طرفی تخم‌مرغ هم کالای صادراتی نیست و فقط برای تنظیم بازار صادرات انجام می‌شود. این راهکار شاید در کوتاه‌مدت مناسب باشد ولی در بلندمدت راهکار خوبی نیست. به‌ویژه اینکه عراق و افغانستان در تلاش‌اند مرغداری‌های خود را تجهیز کنند. بنابراین بازار این کشورها هم از دست می‌رود.
اقدامات اتحادیه برای برقراری تعادل در بازار
از سویی محمد مرادی، مدیرعامل اتحادیه مرغداران میهن، در گفت‌وگو با اقتصاد ۱۰۰ درباره بی‌تناسبی نرخ تمام‌شده تولید با نرخ تخم‌مرغ در بازار توضیح داد، اتحادیه در تلاش است با استفاده از تمام ابزار خود نرخ تخم‌مرغ را در بازار به ۵۷ هزار و ۵۰۰ تومان برساند تا بدین ترتیب، تولیدکنندگان زیان‌ده نباشند و بتوانند به تولید ادامه دهند.
بی‌برنامگی در بازار گوشت قرمز هم وجود دارد
یکی از مشکلات اساسی که در کشور وجود دارد، نبود برنامه‌ریزی مناسب در تولید است؛ چنان‌که درحال‌حاضر نداشتن برنامه‌ریزی درست و منسجم باعث پیدایش این وضعیت در بازار تخم‌مرغ شده و بسیاری از تولیدکنندگان متضرر شده‌اند. البته مشکلاتی نظیر ناترازی انرژی و قطعی برق هم بر آسیب دیدن کسب‌وکارهایی همچون مرغداری‌ها تاثیر گذاشته و باعث زیان آنها شده است.
البته این وضعیت در تولید گوشت قرمز هم برقرار است. در بازار گوشت قرمز، تولید وضعیت مساعدی دارد اما نرخ گوشت تولید داخل بالاست؛ چراکه با وجود افزایش تولید، نرخ تمام‌شده هم بالاست در نتیجه قیمت‌ها هم روند کاهشی ندارند. البته در بازار گوشت قرمز، واردات هم صورت میگیرد ولی به گفته شاهپور علائی‌مقدم، سرپرست معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی وزارت جهادکشاورزی، برنامه‌ای درباره الگوی کشت و عدم فشار در مراتع وجود ندارد.
بنابراین بسیاری از مشکلات از نبود برنامه‌ریزی نشأت میگیرد. دولت باید در بخش‌های مختلف به‌ویژه در بازار کالاهای اساسی که معمولاً با عرضه و تقاضا پیش می‌رود، برنامه‌ریزی مناسب هم در زمینه تولید و هم در زمینه صدور مجوز کسب‌وکار داشته باشد. بدین ترتیب، هم تولیدکننده متضرر نمی‌شود و هم بازار با تعادل. و ثبات به کار خود ادامه می‌دهد.
